باب پراکتور می‌گوید:
منتور کسی است که بیشتر از خودتان، استعداد و توانایی در شما می‌بیند و به شکوفا کردن این استعدادها کمک می‌کند.
منتور (Mentor) یک فرد متخصص و با تجربه در یک زمینه خاص است که به افراد کم تجربه‌تر کمک می‌کند تا در مسیرشان رشد کنند. منتور در این مسیر افراد را همراهی و حمایت می‌کند، از آن‌ها سوال می‌پرسد، فعالانه به آن‌ها گوش می‌دهد و دانش و تجربه خود را با آن‌ها به اشتراک می‌گذارد.
در این مقاله از کار از ما بررسی می‌کنیم که منتور کیست ؟ منتورشیپ چیست؟ منتورینگ یعنی چه ؟ یک منتور چه ویژگی‌ها و وظایفی دارد؟ و در نهایت، مزایای شغل منتورینگ چیست ؟
منتور کیست ؟
منتور یک فرد متخصص و با تجربه در زمینه خاصی است که با رشد حرفه‌ای و توسعه مهارت‌های افراد مِنتی (کم تجربه‌تر و راه‌جو)، به آن‌ها کمک می‌کند در مسیرشان رشد کنند.
به‌طور خلاصه، منتور یک راهنما، مشاور، مربی، معلم یا حامی است. یک منتور کارآمد می‌تواند در عین حفظ یک رابطه دوستانه و حمایتی، منتی را به صورت حرفه‌ای راهنمایی کند؛ این راهنمایی می‌تواند در زمینه شغلی، تحصیلی، فردی و… باشد.
منتورها فکر باز و شفافی دارند؛ آن‌ها به منتی‌ها کمک می‌کنند تا مسیر شغلی‌شان را مشخص و اهداف تجاری قابل دستیابی را برای خود تعیین کنند. سرانجام با در نظر گرفتن علایق منتی و تمرکز بر دستیابی به اهداف او، یک سبک منتورینگ را برایش طراحی می‌کنند.
مثلا فرض کنید یک طراح گرافیست تازه کار می‌خواهد مهارت‌هایش را بهبود دهد و تصمیم می‌گیرد از یک طراح گرافیست متخصص به‌عنوان منتور کمک بگیرد.
در اولین جلسه، این فرد و منتورش اهدافی که می‌خواهد به آن‌ها برسد را تعیین می‌کنند سپس تعداد و زمان جلسات را تنظیم می‌کنند. منتور در طی جلسات دانش و تجربه خود در زمینه گرافیک را در اختیار فرد قرار می‌دهد و پس از اتمام آموزش‌های تئوری، به منتی تمرین‌های عملی می‌دهد و در انجام این تمرین‌ها او را راهنمایی می‌کند. در نهایت منتور به فرد بازخوردهای سازنده می‌دهد تا نقاط قوت تقویت و نقاط ضعف کاهش یابد.
شاید دانستن این نکته برایتان جالب باشد که داشتن بیش از یک منتور برای افراد کار غیر معمولی نیست زیرا هر منتور تخصص خاصی دارد و در یک زمینه مشخص می‌تواند به منتی کمک کند.
- بیشتر بخوانید: دلبستگی سازمانی
- بیشتر بخوانید: مصاحبه پنلی چیست
- بیشتر بخوانید: مصاحبه نگهداشت
منتورشیپ چیست؟
به رابطه میان منتور و منتی، منتورشیپ می‌گویند؛ منتورشیپ یک رابطه حرفه‌ای سودمند متقابل است که در آن یک فرد با تجربه (منتور) با دانش، تخصص و خرد خود به افراد کم‌تجربه‌تر (منتی) کمک و در عین حال، مهارت‌های منتورینگ خود را تقویت می‌کند.
در هر منتورشیپ، بسیار مهم است به یاد داشته باشیم که نقش منتور چیست. منتور توصیه یا قضاوت نمی‌کند بلکه سوال می‌پرسد، گفته‌ها را تجزیه و تحلیل می‌کند و در نهایت دانش و تجربه خود را در اختیار منتی قرار می‌دهد.
منتورینگ یعنی چه ؟
به فرایند راهنمایی منتور، منتورینگ یا مربیگری می‌گویند. منتورینگ به دو شکل اجرا می‌شود:
1_ منتورینگ رسمی
منتورینگ رسمی موثرترین شکل راهنمایی است. این فرآیند ساختار از پیش تعریف شده‌ای دارد. در طی این فرایند، ابتدا اهداف اصلی منتی تعیین می‌شود و در پایان، میزان تحقق به اهداف ارزیابی می‌شود.
منتورینگ رسمی معمولا در محل کار یا در دانشگاه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این سازمان‌ها منتورها و منتی‌ها را مشخص می‌کنند سپس یا خودشان آن‌ها را وارد فرایند منتورینگ می‌کنند یا به منتی‌ها اجازه می‌دهند خودشان منتور مورد نظرشان را انتخاب کنند.
2_ منتورینگ غیررسمی
در این فرایند، شروع‌کننده رابطه منتورشیپ و درخواست کمک توسط منتی صورت می‌گیرد. منتورینگ غیررسمی در چندین جلسه برگزار می‌شود که در طی آن‌ها منتی چالش‌های خود را مطرح و سپس منتور به او کمک می‌کند.
این نوع رابطه خیلی اوقات جنبه مشاوره‌ای به خود می‌گیرد و حتی ممکن است منتور در این فرایند، راه خاصی به منتی نشان دهد. این حالت دیگر یک منتورینگ نیست زیرا منتور به یک مشاور یا حتی والدین تبدیل می‌شود که معمولا پایان خوبی ندارد.
- بیشتر بخوانید: گزارش منابع انسانی
- بیشتر بخوانید: استخدام داده محور
- بیشتر بخوانید: اشتباهات مدیران منابع انسانی
یک منتور خوب چه ویژگی هایی دارد؟
منتور باید کسی باشد که وقتی به او نگاه می‌کنید، آرزو داشته باشید شبیه او شوید. با این اوصاف، یک منتور خوب ویژگی‌ها و شایستگی‌های زیر را دارد:
1_ تمایل به کمک کردن به دیگران
منتور بودن یعنی کمک و حمایت کردن از دیگران. منتور باید به طرف مقابل علاقه داشته باشد، بخواهد به او کمک کند و از این‌که ببیند منتی مشکلاتش را حل می‌کند و به اهدافش می‌رسد، احساس رضایت کند.
2_ تعهد داشتن
منتورینگ فرایندی است که در ۵ تا ۶ جلسه برگزار می‌شود و هر جلسه حدود ۶۰ تا ۹۰ دقیقه طول می‌کشد. علاوه‌بر این‌که منتور باید در این مدت حضور داشته باشد، باید بین جلسات هم تعهد داشته باشد؛ یعنی از قبل برای جلسات آماده شود و پس از هر جلسه به کارکرد خود فکر کند و به این بپردازد که جلسه بعد باید چه کار متفاوت و بهتری انجام دهد.
3_ شخصیت عالی
داگ وایت می‌گوید:
منتور باید اصیل، همدل، خلاق و صادق باشد.
منتور باید مراقب شما باشد و به رشد حرفه‌ای شما کمک کند.
همچنین شما به کسی نیاز دارید که حقیقت را به شما بگوید زیرا گاهی اوقات شما نیاز به انتقاد سازنده یا بررسی واقعیت دارید در حالی که برخی اوقات ممکن است به انگیزه و حمایت نیاز داشته باشید.
یک منتور خوب می‌تواند همه این کارها را انجام دهد.
4_ متخصص و با تجربه بودن
با توجه به نقش منتور، داشتن دانش و تجربه در زمینه مورد نیاز منتی ضروری است. علاوه‌بر این، منتور باید از منتی باتجربه‌تر و سابقه موفقیت داشته باشد.
آرژیروپولوس می‌گوید:
یک منتور خوب کسی است که ویژگی‌هایش، بسیار بهتر از چیزی است که دوست دارید به آن تبدیل شوید.
5_ سایر ویژگی‌ها
سایر ویژگی‌های یک مربی خوب عبارتند از:
- داشتن مهارت‌های ارتباطی
- شنونده خوبی بودن
- سوالات خوب پرسیدن
- نشان دادن همدلی
- ارائه بازخوردهای سازنده و صادقانه
- مشوق و حمایت‌کننده بودن
- داشتن خودآگاهی
- بیشتر بخوانید: جبران خدمات کارکنان
- بیشتر بخوانید: گیمیفیکیشن در مدیریت منابع انسانی
- بیشتر بخوانید: منابع انسانی داده محور چیست
وظایف منتور چیست؟
منتور وظایف مختلفی دارد که باید بسته به نیاز منتی و فرآیند منتورینگ، آن‌ها را به‌کار گیرد. برخی از این وظایف عبارتند از:
1_ همراهی
اصلی‌ترین وظیفه منتور این است که با برقراری اعتماد و امنیت، منتی را همراهی کند تا فضایی برای رشد، ساختن تجربه خود و اشتباه کردن، داشته باشد.
2_ حمایت
منتور باید به موضوعاتی که منتی مطرح می‌کند علاقه نشان دهد و از او در برابر یافتن راه‌حل‌های جدید و تغییر اوضاع فعلی حمایت کند. این کار او را تشویق می‌کند تا بیشتر در فرایند منتورینگ مشارکت کند.
3_ گوش دادن فعال
منتور باید فعالانه به منتی گوش دهد، گفته‌هایش را به منظور درک بهتر شفاف‌سازی کند، احساساتش را منعکس کند و در نهایت حرف‌هایش را خلاصه کند.
این تکنیک‌ها برای شناخت بهتر نیازهای منتی و دادن فضای صحبت کردن به او، استفاده می‌شود.
4_ سوال پرسیدن
سوال کردن، مهم‌ترین ابزار کار منتورها است. در ابتدای جلسه سوالات باز پاسخ و در پایان سوالات بسته‌پاسخ در مورد برنامه‌ها و آرزوهای منتی از او پرسیده می‌شود.
5_ تجزیه و تحلیل
در فرایند منتورینگ، منتور اطلاعات زیادی در دست دارد، هم اطلاعاتی که از منتی گرفته و هم اطلاعاتی که از خودش دارد. نقش مهم او در این‌جا این است که این اطلاعات را به هم ربط دهد، آن‌ها را تجزیه و تحلیل کند، نتیجه‌گیری کند و نتیجه‌اش را با منتی به اشتراک بگذارد.
6_ به اشتراک گذاشتن تخصص یا تجربه خود
از آن‌جایی که منتور در زمینه مورد نیاز منتی دانش و تجربه دارد، باید در زمان مناسب، یعنی زمانی که مطمئن باشد به اشتراک گذاشتن دانشش در آن مرحله ارزش دارد، آن را مطرح کند.
مزایای منتورینگ چیست ؟
منتورینگ هم برای منتور و هم برای منتی مفید است.
1_ مزایای منتورینگ برای منتی
- افزایش اعتماد به نفس
- افزایش خودآگاهی
- بهبود مهارت‌های ارتباطی
- بهبود مهارت‌های هدف‌گذاری
- یادگیری از تجربیات دیگران
- افزایش رضایت
- توسعه شخصی و حرفه‌ای
- دریافت حمایت از سوی دیگران
2_ مزایای منتورینگ برای منتور
- توسعه مهارت‌های رهبری مثل برقراری ارتباط، گوش دادن فعال، ایجاد انگیزه و…
- یادگیری مستمر دانش تخصصی خود
- افزایش رضایت و انگیزه با دیدن این‌که منتی به اهدافش رسیده است.
- افزایش عملکرد در نتیجه کمک به دیگران
- ایجاد روابط ارزشمند و حرفه‌ای
- افزایش خودآگاهی
- افزایش سازگاری و انعطاف‌پذیری
- گسترش مهارت‌های ارتباطی
کلام آخر
اگر بخواهیم به‌طور خلاصه بگوییم که منتور کیست ، می‌توان گفت منتور یک فرد متخصص و با تجربه در یک زمینه خاص است که با حمایت، همراهی، گوش دادن فعال و… به افراد کم تجربه‌تر کمک می‌کند تا در مسیرشان رشد کنند و مهارت‌هایشان را توسعه دهند.
منابع:
