خروج کارمندان اتفاقی اجتناب‌ناپذیر است و ممکن است برای هر کسب‌وکاری رخ دهد. نرخ خروج کارمندان درصدی است که نشان می‌دهد چند درصد از کارمندان در یک بازه زمانی مشخص، به دلایل مختلف سازمان را ترک کرده‌اند. برخی از این دلایل داوطلبانه هستند مانند استعفا به دلیل حقوق پایین، ادامه تحصیل، دلایل شخصی و… و برخی از دلایل غیر داوطلبانه هستند مثل تعدیل نیرو، بازنشستگی و… با همه این‌ها، خروج کارمندان معمولا با پیامدهای منفی برای شرکت همراه است و به همین دلیل کارفرماها باید با به‌کارگیری روش‌های مختلف، از این اتفاق جلوگیری کنند.
در این مطلب از کار از ما ابتدا به‌طور کامل توضیح می‌دهیم که نرخ خروج کارکنان چیست؟ سپس اهمیت، انواع، دلایل، راهکارهایی برای کاهش نرخ خروج و فرمول آن را بررسی می‌کنیم.
نرخ خروج کارکنان چیست؟
نرخ خروج کارکنان درصدی است که نشان می‌دهد چه تعداد از کارمندان در یک دوره زمانی خاص، معمولا در یک سال، به دلایل مختلف شرکت را ترک کرده‌اند. به بیان دقیق‌تر، در نرخ خروج کارکنان، ترک کارمند باعث خالی شدن یک موقعیت شغلی در شرکت می‌شود و کارفرما باید به‌سرعت این موقعیت خالی را با استخدام یک نیروی جدید پر کند.
نرخ خروج کارکنان نشان‌دهنده سلامت کلی سازمان است به‌ویژه توانایی او در استخدام و حفظ کارمندان. بنابراین هرچه نرخ خروج کارمندان یک سازمان پایین‌تر باشد، آن سازمان از سلامت بیشتری برخوردار است.
این نرخ همچنین به بهبود فرایندهای مدیریت استراتژیک منابع انسانی مانند برنامه‌ریزی شغلی، برنامه‌ریزی جانشین پروری، مدیریت هزینه‌های کارمندان، مشارکت کارمندان، فرایند استخدام و… نیز کمک می‌کند. به‌عنوان مثال اگر یک سازمان پس از بررسی و محاسبه به این نتیجه برسد که نرخ خروج کارکنانش بالا است، علت آن را پیدا می‌کند و با احتیاط بیشتری فرایند استخدام را انجام می‌دهد تا این نرخ کاهش یابد.
در ادامه به‌طور دقیق‌تر بررسی می‌کنیم که چرا نرخ خروج کارمندان اهمیت دارد و باید آن را پایین نگه داریم.
اهمیت نرخ خروج کارکنان چیست؟
همان‌طور که گفتیم، نرخ خروج کارکنان اطلاعات ارزشمندی در مورد سلامت کلی یک شرکت به ما می‌دهد. اگرچه در طول یک سال ممکن است بعضی از کارمندان به هر دلیلی از شرکت استعفا دهند، موقعیت شغلی خود را در سازمان جابه‌جا کنند و…، اما زمانی که نرخ خروج کارکنان به‌طور غیر معمولی بالا باشد، یعنی چیزی بیش از ۲۰٪، این عدد نشان می‌دهد که مشکلاتی در سازمان وجود دارد؛ این مشکلات می‌توانند فرهنگ سازمانی ضعیف، مشارکت کم کارمندان، پاداش و مزایای ناکافی، مدیریت نادرست، رضایت شغلی پایین کارمندان و… باشد.
از طرفی دیگر، نرخ بالا خروج کارمندان هزینه‌های زیادی برای یک سازمان دارد. در واقع زمانی که کارمندان زیادی شرکت را ترک کنند، شرکت باید نیروهای جدیدی جایگزین آن‌ها کند و این جایگزینی برای سازمان هزینه‌های مالی و غیرمالی دارد. این هزینه‌ها عبارتند از:
- هزینه‌های استخدام: فرایند پیدا کردن، جذب، مصاحبه و استخدام نیروی جدید با هزینه‌های بالایی همراه است مثل هزینه تبلیغات.
- هزینه‌های آموزشی: آموزش دادن به کارمندان جدید برای یادگیری مهارت‌های لازم هزینه دارد از جمله فراهم کردن کلاس‌های آموزشی، دوره‌های آموزشی مختلف و…
- پایین بودن سرعت عملکرد کارمندان جدید: مسلط شدن کارمندان جدید به کار زمان‌بر است و باعث کاهش بهره‌وری سازمان می‌شود.
در نهایت این‌که جایگزین کردن یک کارمند جدید به‌جای کارمندی که شرکت را ترک کرده علاوه‌بر این‌که زمان‌بر است، حدود ۶ تا ۹ ماه از حقوق آن‌ها هزینه دارد. بنابراین با تجزیه و تحلیل و رسیدگی به علل نرخ خروج کارکنان، شرکت‌ها می‌توانند استراتژی‌های خود را بهبود بخشند تا کارمندان‌شان مدت زمان بیشتری در سازمان بمانند؛ در نتیجه هزینه‌ها کاهش می‌یابد، عملکرد سازمان بالا می‌رود و آن کسب‌وکار به موفقیت بلندمدتی دست می‌یابد.
انواع نرخ خروج کارکنان چیست؟
شناخت انواع نرخ خروج کارکنان به کارفرماها و سازمان‌ها کمک می‌کند تا علت اصلی این خروج را بفهمند و با بهبود استراتژی‌های خود، این نرخ را کاهش دهند. نرخ خروج کارکنان انواع زیادی دارد ما در این قسمت، رایج‌ترین آن‌ها که کسب‌وکارهای زیادی با آن‌ها مواجه می‌شوند را بررسی کرده‌ایم.
1_ داوطلبانه
خروج داوطلبانه زمانی است که کارمند به دلایل مختلف تصمیم می‌گیرد از شرکت استعفا دهد. دلایل کارمندان می‌تواند شامل پیدا کردن یک شغل بهتر، ادامه تحصیل، نارضایتی از شغل فعلی یا فرهنگ سازمانی، دلایل شخصی و… باشد.
این خروج یکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که سازمان باید آن را بررسی کند زیرا می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات جدی در شرکت باشد مانند فرهنگ سازمانی منفی، عدم وجود فرصت‌های رشد و پیشرفت شغلی، مزایا و پاداش ناکافی، حجم کاری بالا، محیط کار نامناسب و… به همین دلیل توصیه می‌شود مدیران هنگام خروج داوطلبانه کارمندان از آن‌ها مصاحبه خروج بگیرند تا به‌طور دقیق بفهمند که دلیل استعفای آن‌ها چیست و برای رسیدگی به آن راهکارهایی به‌کار گیرند.
همچنین این نوع خروج معمولا هزینه‌های قابل‌توجهی برای سازمان‌ها دارد زیرا آن‌ها باید فرد جدیدی را جایگزین نیروی قبلی کنند و استخدام کارمند جدید با هزینه‌های بالایی همراه است.
2_ غیر داوطلبانه
خروج غیر داوطلبانه زمانی است که شرکت به دلایل مختلف تصمیم می‌گیرد کارمندان را اخراج یا تعدیل کند؛ این دلایل می‌توانند شامل عملکرد پایین کارمندان، رفتار نامناسب کارمند در محل کار، مشکلات اقتصادی شرکت، هرگونه تغییر در سازمان و… باشد.
3_ جابه‌جایی داخلی
جابه‌جایی داخلی موقعیتی است که یک کارمند از بخش فعلی خود به بخش دیگری از سازمان منتقل می‌شود و با این جابه‌جایی، موقعیت شغلی قبلی او خالی می‌شود و کارمند باید نیروی جدیدی جایگزین او کند.
اگرچه این جابه‌جایی سودمند است و منجر به از دست دادن کارکنان نمی‌شود اما می‌تواند بر عملکرد سازمان تاثیر بگذارد و همچنین ممکن است کارمند برای انجام کارهایش در موقعیت شغلی جدید به آموزش نیاز داشته باشد.
4_ بازنشستگی
بازنشستگی زمانی است که کارمندان بازنشسته می‌شوند. برخی از کارمندان تصمیم می‌گیرند در سن بازنشستگی از شرکت خارج شوند و برخی دیگر تصمیم می‌گیرند علی‌رغم بازنشسته شدن، با دریافت مزایا و پاداش‌های بیشتری در سازمان بمانند و کار کنند.
اگر کارمند تصمیم خروج بگیرد، شرکت بلافاصله این کار را انجام نمی‌دهد زیرا عملکرد سازمان مختل می‌شود. در این شرایط سازمان برای جایگزینی نیروی جدید و خروج کارمند بازنشسته‌شده برنامه‌ریزی می‌کند.
5_ خروج گروه خاصی از کارمندان
این خروج زمانی اتفاق می‌افتد که گروه خاصی از کارمندان مانند زن‌ها، مردها، یک قومیت مشخص، کارکنان یک جایگاه شغلی خاص، کارمندان جوان و… تصمیم می‌گیرند از شرکت استعفا دهند.
مثلا ممکن است یک شرکت هنگام ارزیابی نرخ خروج کارکنانش متوجه شود که اعضای جوان تیم به دلیل عدم وجود فرصت‌های رشد و پیشرفت شغلی از سازمان استعفا داده‌اند.
علل بالا بودن نرخ خروج کارکنان چیست؟
عوامل متعددی می‌توانند باعث افزایش نرخ خروج کارکنان شوند. برخی از رایج‌ترین این دلایل عبارتند از:
1_ حقوق و پاداش کم
حقوق و مزایای کافی تا حد زیادی بر رضایت کارمندان تاثیر می‌گذارد و باعث می‌شود که مدت زمان بیشتری در شرکت بمانند. منطقی است وقتی کارمندان احساس کنند به‌اندازه زحمات‌شان پول نمی‌گیرند، از شرکت استعفا می‌دهند و به‌دنبال شغل بهتری می‌گردند.
تحقیقات نشان داده‌اند که افزایش حقوق می‌تواند تا ۸۰٪ از خروج کارکنان جلوگیری کند.
2_ عدم فرصت‌های رشد و پیشرفت شغلی
امروزه کارمندان زیادی به‌دنبال فرصت‌های رشد و پیشرفت شغلی در سازمان‌ها هستند. همچنین در یک نظرسنجی بیش از ۹۰٪ افراد گفتند اگر در شرکت‌شان فرصت‌هایی برای رشد و پیشرفت حرفه‌ای وجود داشته باشد، در آن‌جا می‌مانند. بنابراین سازمان‌ها می‌توانند با ارائه برنامه‌های آموزشی و فرصت‌هایی برای توسعه مهارت‌های کارمندان، به آن‌ها کمک کنند تا در شغل‌شان پیشرفت کنند.
3_ فرهنگ سازمانی
فرهنگ سازمانی قوی یکی از مزایای کسب‌وکارها است تا جایی‌که یک فرهنگ سازمانی ضعیف بیش از هر دلیل دیگری باعث خروج کارمندان از سازمان می‌شود.
در یک فرهنگ سازمانی مثبت، کارفرما حمایتگر و عادل است و همین باعث افزایش تعهد و عملکرد بهتر کارمندان می‌شود. در مقابل در یک فرهنگ سازمانی منفی، تلاش‌های کارمندان دیده نمی‌شود، افراد به‌صورت ناسالم با یکدیگر رقابت می‌کنند و کارفرما با کارمندان به‌طور ناعادلانه رفتار می‌کند؛ منطقی است که کارمندان بخواهند چنین سازمانی را ترک کنند.
بر اساس یک گزارش، تقریبا نیمی از کارفرماها معتقد بودند که کلید حفظ، مشارکت و افزایش بهره‌وری کارمندان، وجود یک فرهنگ سازمانی مثبت است.
4_ استرس
به گفته موسسه استرس آمریکا، روزانه حدود ۱ میلیون کارمند به‌دلیل استرس کار خود را از دست می‌دهند. استرس نه تنها فقط بر افراد، بلکه بر کل سازمان و کسب‌وکارها تاثیر می‌گذارد.
استرس بالا در محل کار می‌تواند به دلایل مختلفی باشد از جمله حجم کاری بالا، انتظارات غیر واقع‌بینانه از کارمندان، نداشتن کنترل روی کار، حمایت ناکافی و شیوه‌های مدیریت نامناسب. استرس به‌مرور زمان می‌تواند باعث فرسودگی شغلی، کاهش بهره‌وری و مشکلات سلامت جسمی و روانی شود که همه این پیامدها، احتمال خروج کارمندان از سازمان را بالا می‌برند.
سازمان‌ها می‌توانند با شناسایی علائم استرس کارمندان، دلایل آن و ایجاد یک محیط کاری حمایتگر، رفاه کارمندان را بالا ببرند.
راهکارهای کاهش نرخ خروج کارکنان چیست؟
از دست دادن کارمندان علاوه‌بر این‌که باعث کاهش نیروی کار می‌شود با هزینه‌های مالی و غیرمالی همراه است، بر عملکرد و بهره‌وری کل سازمان تاثیر می‌گذارد. به همین دلیل هر کسب‌وکاری باید با به‌کارگیری چند راهکار، از این اتفاق جلوگیری کنند. این راهکارها عبارتند از:
- هنگام استخدام افراد مطمئن شوید که این شغل برای آن‌ها مناسب است و ارزش‌های او با فرهنگ سازمان همخوانی دارد.
- در صورتی که فرهنگ سازمانی ضعیفی دارید، حتما آن را تغییر دهید زیرا این موضوع، مهم‌ترین دلیل خروج کارمندان از سازمان است.
- فرصت‌های یادگیری بیشتر، گسترش مهارت‌ها، رشد حرفه‌ای و ارتقای شغلی را در اختیار کارمندان قرار دهید.
- به‌طور منظم رضایت شغلی کارمندان را بررسی کنید.
- نسبت به شرکت‌های رقیب‌تان، حقوق، پاداش و مزایای بیشتری به کارمندان بدهید.
- و در نهایت اگر کارمندی خواست از شرکت استعفا دهد، با او مصاحبه خروج انجام دهید و علل ترک کردنش را بپرسید.
فرمول نرخ خروج کارکنان چیست؟
سازمان‌ها برای محاسبه نرخ خروج کارکنان، بازه زمانی مشخصی را در نظر می‌گیرند و با استفاده از فرمول زیر، نرخ خروج را حساب می‌کنند.
نرخ خروج کارکنان= (تعداد کارکنان خارج‌شده ÷ میانگین تعداد کل کارکنان) × ۱۰۰
به‌عنوان مثال یک سازمان در پایان سال تصمیم می‌گیرد نرخ خروج کارکنانش را طول یک سال اخیر حساب کند. فرض کنید این سازمان در ابتدای سال ۶۰۰ کارمند داشت و در پایان سال ۵۰۰ کارمند. در یک سال اخیر، ۲۰۰ کارمند به دلایل مختلف از شرکت خارج شده‌اند که برخی از آن‌ها جایگزین داشتند و برخی نداشتند. با این حال، در محاسبه نرخ خروج کارکنان به افراد جایگزین‌شده کاری نداریم، تعداد کارمندان خارج‌شده باید در فرمول قرار داده شود، یعنی همان ۲۰۰ نفر.
کارکنان به افراد جایگزین‌شده کاری نداریم، تعداد کارمندان خارج‌شده باید در فرمول قرار داده شود، یعنی همان ۲۰۰ نفر.
- در مرحله اول باید میانگین تعداد کل کارکنان سازمان را حساب کنیم:
۵۵۰=۲÷(۵۰۰+۶۰۰)
- حال می‌توانیم عدد به‌دست آمده را در فرمول قرار دهیم و نرخ خروج کارمندان این سازمان در یک سال گذشته را حساب کنیم:
٪۳۶ = (۵۵۰÷۲۰۰) × ۱۰۰
- در نتیجه، نرخ خروج کارکنان این سازمان ۳۶٪ است. یعنی بیش از یک‌سوم کارمندان در طول یک سال گذشته از شرکت خارج شدند. این عدد نرخ بسیار بالایی است و نشان می‌دهد مشکل جدی در سازمان وجود دارد که برای جلوگیری از آن باید آن را بررسی و حل کنند.
نرخ خروج کارکنان در ایران چقدر است؟
نرخ خروج کارکنان در ایران به دلایل شرایط اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی رخ می‌دهد. به‌عنوان مثال اوضاع نابه‌سامان اقتصادی مثل تحریم‌ها یکی از علل اصلی خروج کارمندان از سازمان‌ها است. با این‌حال، آمار دقیقی از نرخ خروج کارکنان در ایران وجود ندارد اما بررسی‌ها نشان می‌دهند که این نرخ حدودا بین ۱۰ تا ۲۰٪ است.
کلام آخر
حال که متوجه شدیم نرخ خروج کارکنان چیست، می‌توان چنین نتیجه‌گیری کرد که کاهش نرخ خروج و حفظ کارمندان یکی از عوامل موفقیت بسیاری از کسب‌وکارها است. از این رو، سازمان‌ها باید با به‌کارگیری راهکارهایی مثل افزایش حقوق، بهبود فرهنگ سازمانی، ایجاد فرصت‌هایی برای رشد و پیشرفت شغلی و…، این نرخ را به پایین‌ترین حد ممکن برسانند.
منابع:
- teamdash
- technologyadvice
- hibob
- spiceworks
