موفقیت کسب‌وکارهای مختلف به پیدا کردن و استخدام کارمندان با استعداد بستگی دارد. استعدادیابی روشی است برای کشف استعدادهای پنهان افراد در صنایع مختلف. مثلا در سازمان‌ها، مدیر استخدام با در نظر گرفتن موقعیت شغلی خالی در شرکت، به‌دنبال بهترین افراد برای این موقعیت می‌گردد و با بررسی توانایی‌ها و مهارت‌های هر فرد، با استعدادترین و مرتبط‌ترین فرد برای این موقعیت را استخدام می‌کند. این افراد در رشد و موفقیت یک کسب‌وکار نقش اساسی دارند.
در این مطلب از کار از ما به این می‌پردازیم که استعدادیابی چیست؟ و اهمیت، اهداف و روش‌های استعدادیابی را بررسی می‌کنیم.
استعدادیابی چیست؟
استعدادیابی روشی است برای پیدا کردن افراد با مهارت‌های خاص، پتانسیل بالا و ویژگی‌های منحصربه‌فرد. این روش به سازمان‌ها کمک می‌کند تا بتوانند بهترین افراد مورد نظر خود را پیدا و جذب کنند و با استخدام آن‌ها، رشد کنند و موفق شوند؛ یعنی به‌جای این‌که سازمان منتظر رزومه افراد بماند، مدیر استخدام با در نظر گرفتن موقعیت شغلی خالی سازمان، مهارت‌های مورد نیاز برای آن موقعیت شغلی و اهداف و فرهنگ سازمانی شرکت، به‌دنبال بهترین نیروی کار می‌گردد.
بنابراین به‌طور خلاصه می‌توان استعدادیابی را این‌طور بیان کرد؛ فرایند شناسایی، جذب و ارزیابی افراد با توانایی‌ها، مهارت‌ها و پتانسیل‌های ویژه برای استخدام در موقعیت‌های شغلی مختلف سازمان.
استعدادیابی فقط به یک صنعت خاص محدود نمی‌شود بلکه در حوزه‌های مختلفی چون ورزش، هنر، انتخاب رشته تحصیلی، کسب‌وکار و… از این روش استفاده می‌شود.
اهمیت استعدادیابی چیست؟
امروزه که کسب‌وکارها به‌سرعت در حال تغییر هستند، اهمیت استعدادیابی را نمی‌توان نادیده گرفت. استعدادیابی مانند یک قطب‌نما استراتژیک است که سازمان‌ها را به سمت شناسایی و استخدام افراد با استعداد هدایت می‌کند؛ این افراد با داشتن توانایی لازم به نوآوری، بهره‌وری و موفقیت کسب‌وکارها کمک می‌کنند.
به‌طور دقیق‌تر، اهمیت استعدادیابی شامل موارد زیر است:
1_ کسب مزیت رقابتی
استعدادیابی و استخدام افراد با استعداد به سازمان‌ها کمک می‌کند تا مزیت رقابتی کسب کنند و در دنیای تجارت، یک قدم جلوتر از رقبای خود باشند.
2_ سرمایه‌گذاری بلندمدت
استعدادیابی و استخدام افراد با استعداد فقط برای رفع نیازهای اولیه سازمان نیست بلکه یک سرمایه‌گذاری بلندمدت برای موفقیت کسب‌وکار است. افراد ماهر و توانمند می‌توانند به رشد و توسعه سازمان کمک کنند.
3_ افزایش سازگاری
سازمان‌ها با استفاده از استراتژی استعدادیابی و استخدام مناسب‌ترین افراد می‌توانند به‌سرعت خود را با تغییرات تجاری و روندهای تازه در بازار کار سازگار کنند.
4_ افزایش نوآوری و تنوع
سازمان‌ها با کمک فرایند استعدادیابی می‌توانند افراد مختلفی را استخدام و دیدگاه‌های متنوع و ایده‌های جدید و نوآورانه‌ای را وارد شرکت کنند. این کار، حل مسئله و فرایند تصمیم‌گیری را در سازمان بهبود می‌بخشد.
5_ تقویت برند کارفرمایی
سازمان‌هایی که از روش استعدادیابی استفاده می‌کنند و به دنبال افراد با استعداد هستند، در بازار کار شهرت و اعتبار بیشتری پیدا می‌کنند. این باعث می‌شود مردم تصویر بهتری از آن سازمان داشته باشند و افراد بیشتری بخواهند در آن‌جا استخدام شوند.
در نهایت، استعدادیابی نقش اساسی در جذب و استخدام بهترین افراد دارد. این روش با شناسایی بهترین نیروی کار و ایجاد نوآوری در شرکت، می‌تواند بر مسیر رشد سازمان تاثیر قابل‌توجهی بگذارد.
هدف اصلی استعدادیابی چیست؟
استعدادیابی با کمک به سازمان‌ها برای جذب بهترین افراد، با چند هدف اصلی همراه است از جمله:
1_ پیدا کردن بهترین افراد
هدف اصلی از به‌کارگیری روش استعدادیابی، پیدا کردن افرادی است که ویژگی‌ها یا مهارت‌های منحصربه‌فردی دارند. مثلا فرض کنید یک اداره پلیس تصمیم می‌گیرد متخصصی استخدام کند که در خواندن زبان بدن مهارت دارد و می‌تواند در حل پرونده‌های مختلف به آن‌ها کمک کند.
افراد با استعداد می‌توانند دیدگاه‌های جدیدی به شرکت بیاورند، نوآوری و تنوع را در سازمان پرورش دهند و آن شرکت را در میان رقبا به یک کسب‌وکار منحصربه‌فرد تبدیل کنند.
2_ برقراری روابط بهتر با افراد با استعداد
برقراری روابط بهتر با افراد با استعداد باعث بهبود عملکرد شغلی آن‌ها می‌شود و همچنین احتمال این‌که مدت زمان بیشتری در سازمان بمانند را افزایش می‌دهد.
3_ هماهنگ بودن افراد با اهداف سازمان
روش استعدادیابی به سازمان‌ها کمک می‌کند تا افرادی استخدام کنند که با ماموریت، اهداف، ارزش‌ها و فرهنگ سازمانی شرکت بیشترین شباهت را داشته باشند. چنین افرادی دیرتر از سازمان استعفا می‌دهند و عملکرد شغلی مطلوبی دارند.
4_ ایجاد تیمی از افراد با استعداد در سازمان
و در نهایت، هدف دیگر استعدادیابی این است که سازمان بتواند کارمندان با استعداد بیشتری استخدام کند و تیمی از کارمندان حرفه‌ای تشکیل دهد تا زودتر و سریع‌تر به موفقیت دست یابد.
ویژگی های استعدادیابی چیست؟
چیزی که باعث تمایز روش استعدادیابی از سایر روش‌های سنتی‌تر برای استخدام می‌شود، ماهیت استراتژیک و آینده‌نگر آن است. با این حال، سایر ویژگی‌های این روش عبارتند از:
1_ فعال بودن
اولین ویژگی روش استعدادیابی، فعال بودن آن است. یعنی در این روش، استعدادیاب‌ها برای موفقیت و آینده سازمان به‌طور فعالانه به‌دنبال بهترین افراد می‌گردند تا آن‌ها را جذب و استخدام می‌کنند.
2_ چشم‌انداز بلندمدت
برخلاف روش استخدام معمولی که استخدام‌کنندگان به‌دنبال رفع فوری نیازهای سازمان هستند، در روش استعدادیابی استعدادیاب‌ها به‌دنبال این هستند تا روابط پایدار و بلندمدتی با افراد حرفه‌ای برقرار کنند و در طول زمان آن‌ها را رشد و توسعه دهند تا با توانایی‌هایشان به موفقیت شرکت کمک کنند.
3_ همسویی با اهداف سازمان
استعدادیاب‌ها به‌دنبال جذب و استخدام افرادی هستند که اهداف‌شان با اهداف سازمان مشابه است زیرا این افراد عملکرد بهتری دارند و به موفقیت شرکت کمک می‌کنند.
استعدادیاب کیست و چه وظایفی دارد؟
استعدادیاب فرد حرفه‌ای است که در سازمان‌های مختلف یا به‌صورت مستقل کار می‌کند و وظیفه دارد بهترین افراد را برای یک موقعیت شغلی، جذب و استخدام کند. استعدادیاب‌ها هم می توانند در سازمان‌های مختلف کار کنند و هم می‌توانند به‌صورت مستقل یا از طریق آژانس‌های استعدادیابی، نیروهای مورد نظر سازمان‌ها را برایشان پیدا کنند.
تفاوت اصلی استعدادیاب‌ها با استخدام‌کنندگان معمولی در این است که وظیفه استعدادیاب فقط بررسی رزومه متقاضیان و پیدا کردن نیروی کار نیست، بلکه پیدا کردن بهترین افراد و ساختن آینده کسب‌وکارها است. به‌طور دقیق‌تر، وظایف آن‌ها شامل موارد زیر است:
1_ جستجوی فعالانه
استعدادیاب‌ها به‌طور فعالانه به‌دنبال افرادی با مهارت‌ها، ویژگی‌ها و پتانسیل‌های خاصی می‌گردند. دقیقا برخلاف استخدام‌کنندگان معمولی که منتظر می‌مانند تا متقاضیان برایشان رزومه بفرستند.
2_ ایجاد روابط موثر با افراد با استعداد
استعدادیاب‌ها در طول پیدا کردن فرد مورد نظر، با افراد روابط موثری برقرار می‌کنند زیرا معتقدند این روابط، پایه و اساس همکاری‌های بلندمدت آینده است.
3_ ارزیابی دقیق افراد منتخب
استعدادیاب‌ها مانند استخدام‌کنندگان، سوابق افراد را به‌طور سطحی بررسی نمی‌کنند، بلکه آن‌ها به‌طور دقیق، عمیق و حرفه‌ای، توانایی‌های واقعی افراد را می‌سنجند. آن‌ها ممکن است ویژگی‌هایی کشف کنند که با روش‌های مرسوم استخدام به دست نمی‌آید.
4_ معرفی افراد منتخب
استعدادیاب‌ها پس از ارزیابی دقیق فرد مورد نظر، او را به مدیران سازمان معرفی می‌کنند و مهارت‌ها و توانایی‌هایش را شرح می‌دهند و به آن‌ها پیشنهاد می‌کنند که این فرد، با استعدادترین نیروی مورد نظر است.
دقت داشته باشید که از مدیریت استعداد نباید غافل شوید، شما باید مهارت حفظ نیروهای بااستعداد در سازمان را یاد بگیرید.
مهم‌ترین مهارت‌های یک استعدادیاب موفق چیست؟
یک استعدادیاب موفق باید مهارت‌های خاصی داشته باشد که در این قسمت به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
1_ مهارت‌های تحقیقاتی
یک استعدادیاب حرفه‌ای باید بتواند با تحقیق درباره بازار کار، رقبا و نامزدها، اطلاعات کامل و موثری از آن‌ها به دست آورد.
مهارت‌های تحقیقاتی به او کمک می‌کند تا در بهترین منابع به‌دنبال فرد مورد نظر بگردد، از مرتبط‌ترین کلمات کلیدی استفاده کند، نقاط قوت و ضعف شرکت را بشناسد و با توجه به ویژگی‌های هر نامزد، به‌طور منحصربه‌فرد و شخصی‌سازی‌شده با آن‌ها ارتباط برقرار کند.
2_ مهارت‌های ارتباطی
یک استعدادیاب ماهر باید بتواند در هر مرحله از استعدادیابی به‌طور واضح، متقاعدکننده و حرفه‌ای با نامزدها ارتباط برقرار کند، برای آن‌ها شنونده خوبی باشد و با آن‌ها همدلی کند.
این مهارت به او کمک می‌کند تا با افراد ارتباط خوبی برقرار کند، با صحبت‌های قانع‌کننده‌اش، توجه، علاقه و اعتماد آن‌ها را جلب کند، اطلاعات مهم را به‌طور واضح و درست منتقل کند مثلا وظایف شغلی، ارزش‌های سازمان و… و به نگرانی‌ها و سوالات نامزدها پاسخ دهد.
3_ مهارت‌های تحلیلی
استعدادیاب‌ها باید بتوانند اطلاعات به دست آورده از منابع مختلف را با ابزارهای گوناگون تجزیه و تحلیل و تفسیر کنند. مهارت‌های تحلیلی شامل استفاده از تفکر انتقادی و حل مسئله برای غلبه بر چالش‌ها و دستیابی به نتایج خوب است.
مهارت‌های تحلیلی به آن‌ها کمک می‌کند تا اثربخشی و کارایی عملکرد خود را ارزیابی کنند، معیارهای مهم را شناسایی و بهبود دهند، پیشرفت نامزدها را ارزیابی کنند و تصمیم‌های آگاهانه و دقیق‌تری بگیرند.
4_ مهارت‌های خلاقانه
استعدادیاب‌ها باید خلاق و نوآور باشند تا بتوانند بهترین افراد را پیدا و جذب کنند. مهارت‌های خلاقانه به آن‌ها کمک می‌کند تا با روش‌های متنوعی بهترین افراد را پیدا کنند، شرکت را به‌طور خلاقانه و جذاب معرفی کنند و به‌طور کلی، تجربه مثبت و به‌یاد ماندنی برای نامزدها بسازند.
5_ مهارت مشارکتی
یک استعدادیاب متخصص باید بتواند به‌طور موثر و کارآمد با افراد داخل و خارج از سازمان همکاری کند.
مهارت‌های همکاری به او کمک می‌کند تا اهداف و استراتژی‌های سازمان را با مدیران استخدام هماهنگ کند، با افراد ارتباط بهتری برقرار کند، شبکه ارتباطات خود را گسترش دهد و روابط خود را با افراد با استعداد در داخل و خارج از سازمان حفظ کند.
روش انجام استعدادیابی چیست؟
در مقاله شکار استعداد به طور کامل توضیح داده‌ایم که چگونه می‌توان افراد بااستعداد را جذب و استخدام کرد. در ادامه نیز به برخی از این روش‌ها اشاره می‌کنیم. برای انجام درست و موثر فرآیند استعدادیابی می‌توانید طبق مراحل زیر پیش روید:
1_ تعیین نیاز سازمان
قبل از شروع استعدادیابی، باید بدانید سازمان به‌دنبال چه فردی است؛ این‌که فرد مورد نظر چه مهارت‌ها، توانایی‌ها، سوابق و ویژگی‌های شخصیتی داشته باشد.
برای پیدا کردن فرد مورد نظر می‌توانید با در نظر گرفتن موقعیت شغلی سازمان، الگوی مشخصی شامل مهارت‌ها، توانایی‌ها و… برای او بسازید یا می‌توانید کارمندان موفق سازمان را الگو قرار دهید و با در نظر گرفتن ویژگی‌های آن‌ها، بهترین فرد را پیدا کنید. این کار به شما کمک می‌کند تا بهتر و سریع‌تر نیروی مد نظرتان را پیدا کنید، از طریق منابع درست به‌دنبال او بگردید و به‌طور کلی این فرایند را جذاب‌تر و هدفمندتر پیش ببرید.
2_ پیدا کردن فرد مورد نظر
برخلاف روش معمول استخدام که مدیران از طریق جستجو در سایت‌های کاریابی یا انتشار آگهی شغلی در شبکه‌های اجتماعی به‌دنبال نیروی مد نظرشان می‌گردند، در استراتژی استعدادیابی باید از طریق منابع گوناگون و با روش‌های مختلف فرد مورد نظر را پیدا کنید. برخی از این روش‌ها عبارتند از:
- می‌توانید در رسانه‌های اجتماعی مرتبط‌تر به‌ویژه لینکدین یا توییتر، فیسبوک و اینستاگرام، به‌دنبال افرادی بگردید که محتوای مرتبط با موقعیت شغلی مورد نظر شما را منتشر می‌کنند یا در آن بحث‌ها مشارکت دارند. مثلا اگر به‌دنبال یک مدیر فروش با استعداد می‌گردید که بتواند بدون فشار مستقیم، مشتری را برای خرید کردن قانع کند، باید در صفحه‌های پرمخاطب بازاریابی و صفحه‌های شخصی بازاریابان جستجو کنید یا نظرات محتواهای مربوط به بازاریابی و فروش را بخوانید و اگر فرد خاصی را پیدا کردید، به او پیام دهید.
- می‌توانید در همایش‌ها یا رویدادهای مختلف شرکت کنید و با افرادی که دارای تخصص یا مهارت خاص مورد نظر شما هستند، ارتباط برقرار کنید.
- می‌توانید از کارمندان، مشتریان یا حتی شرکای خود بخواهید تا اگر چنین فردی را می‌شناسند، به شما معرفی کنند.
- می‌توانید از میان افرادی که قبلا برای شرکت رزومه فرستاده‌اند، آن‌هایی که می‌دانید علاقه دارند در شرکت استخدام شوند و افرادی که سوابق‌شان شبیه سوابق کارمندان فعلی سازمان است یا به الگوی فرضی که از نامزد ایده‌آل ساخته‌اید شباهت دارند، بهترین نفر را انتخاب کنید.
3_ فرایند جذب فرد مورد نظر
پس از پیدا کردن فرد مورد نظر باید با او ارتباط برقرار کنید. می‌توانید از طریق ایمیل، رسانه‌های اجتماعی، پیامک یا تماس با او ارتباط بگیرید.
تا جای ممکن از ارسال پیام‌های عمومی خودداری کنید و به‌صورت شخصی‌سازه‌شده پیام دهید. مثلا در پیام‌تان آن فرد را به نام کوچک یا نام خانوادگی‌اش مخاطب قرار دهید و اگر چیزی در مورد ویژگی‌ها یا سابقه او می‌دانید، حتما به آن اشاره کنید.
علاوه‌بر این، برای جلب توجه آن فرد می‌توانید پیام‌تان را جذاب کنید مثلا اطلاعات مفیدی در مورد شرکت به او بدهید، در مورد سابقه‌اش به او بازخورد دهید یا پیام‌تان را به شکل دعوت‌نامه برای او ارسال کنید. همچنین می‌توانید اطلاعات جذابی در مورد سازمان به او بدهید مثلا مزایای شرکت، فرهنگ سازمانی و… در نهایت می‌توانید در مورد اهداف، انگیزه‌ها و چالش‌هایش سوال کنید تا نشان دهید که به تعامل با او علاقه‌مند هستید.
4_ ارتباط عمیق با فرد انتخاب‌شده
در مرحله‌ای از فرایند استعدادیابی باید با فرد انتخاب‌شده ارتباط برقرار کنید، به صحبت و تعامل با او علاقه داشته باشید و اعتماد او را جلب کنید؛ این کار، اساس و پایه یک همکاری حرفه‌ای و موفقیت‌آمیز است.
برای تقویت ارتباط می‌توانید به‌طور منظم و مداوم با آن فرد صحبت کنید، به او بازخورد دهید و از او بازخورد بخواهید، به شناخت دستاوردها، ویژگی‌ها، مهارت‌ها و توانایی‌های او علاقه نشان دهید، شرکت و موقعیت شغلی خالی را به او توضیح دهید، اعضای تیم را به او معرفی کنید و… این کارها باعث می‌شود ارتباط معناداری بین شما برقرار شود، صداقت و اعتماد در میان شما شکل بگیرد و آن فرد بفهمد که این سازمان واقعا مشتاق استخدام او، همکاری با او و بهره‌مندی از توانمندی‌های او است.
5_ استخدام فرد انتخاب‌شده
در مرحله آخر باید فرد انتخاب‌شده را در زمان مناسب استخدام کنید. برای انجام این کار یک پیشنهاد شغلی جذاب بنویسید که با انتظارات او مطابقت داشته باشد؛ در این پیشنهاد شغلی عنوان موقعیت شغلی، وظایف و مسئولیت‌های او، مزایا و پاداش، میزان حقوق دریافتی و هر موضوع مهم دیگری که لازم است را بنویسید.
تا جای ممکن فرایند استخدام را ساده پیش ببرید؛ مثلا مراحل غیرضروری را حذف کنید و به‌صورت واضح با یکدیگر صحبت کنید.
همچنین به‌صورت هوشمندانه با یکدیگر مذاکره کنید؛ مثلا نیازها و نگرانی‌های نامزد را درک کنید و سعی کنید میزان حقوق و مزایایی که می‌دهید بیشتر از شرکت‌های رقیب باشند.
با پیروی از این مراحل، نه تنها می‌توانید شانس پیدا کردن فرد مورد نظر و استخدام او را بالا ببرید، بلکه می‌توان یک تیم از افراد با استعداد در سازمان ایجاد کرد که به رشد و موفقیت کسب‌وکار شما کمک می‌کنند.
کلام آخر
در نهایت برای پاسخ به این سوال که استعدادیابی چیست، به‌طور خلاصه می‌توان گفت استعدادیابی روشی است که در آن، یک استعدادیاب حرفه‌ای، بهترین و با استعدادترین فرد را برای یک موقعیت خاص پیدا می‌کند. این استراتژی یکی از بهترین روش‌ها برای استخدام افراد ماهر و کمک به رشد و موفقیت سازمان است.
منابع:
