هر سازمانی فرهنگی دارد؛ فرهنگ یک سازمان نحوه عملکرد افراد شاغل در آن سازمان را تعریف می‌کند و از این رو، فرهنگ سازمانی، عنصر حیاتی برای موفقیت یک شرکت به‌شمار می‌رود.
از آن‌جایی که بسیاری از شرکت‌ها به دنبال ایجاد یک فرهنگ سازمانی موثر و محیط کاری مثبتی هستند، در این مقاله از سایت کار از ما به این موضوع می‌پردازیم که فرهنگ سازمانی چیست؟ چرا مهم است؟ انواع آن کدام‌اند؟ یک فرهنگ سازمانی خوب چه ویژگی‌هایی دارد؟ چگونه می‌توان یک فرهنگ سازمانی موثر ایجاد کرد؟ و چگونه می‌توانیم فرهنگ سازمانی را بهبود دهیم؟
منظور از فرهنگ سازمانی چیست؟
فرهنگ سازمانی یک کسب و کار مجموعه‌ای از ارزش‌ها، باورها، نگرش‌ها، سیستم‌ها و قوانینی است که رفتار کارمندان یک سازمان را شکل می‌دهند و بر آن‌ها تاثیر می‌گذارند. در واقع، بسیاری از شرکت‌ها ارزش‌های پایه‌ای دارند که تلاش می‌کنند در همه جا و تحت هر شرایطی از آن‌ها الگوبرداری کنند. این ارزش‌ها می‌توانند بر نحوه درک مشتریان از یک شرکت تاثیر بگذارند و همچنین می‌توانند میزان شهرت یک تجارت را افزایش دهند.
در واقع، فرهنگ سازمانی منعکس‌کننده تجربه کارمندان، مشتریان، فروشندگان و سهامداران از یک سازمان یا برند است.
در نظر داشته باشید که فرهنگ سازمانی را با اهداف سازمانی اشتباه نگیرید؛ فرهنگ سازمانی از طریق رفتارهای منسجم و معتبر ایجاد می‌شود، نه از طریق بیانیه‌های مطبوعاتی یا اسناد خط‌مشی. به‌عنوان مثال، زمانی که یک مدیرعامل به یک بحران واکنش نشان می‌دهد، زمانی که اعضای تیم با تغییرات سازمان سازگار می‌شوند یا نحوه واکنش یک مدیر به کارمندی که اشتباه می‌کند، همگی نشان‌دهنده فرهنگ سازمانی یک شرکت هستند.
فرهنگ سازمانی که در آن کارمندان احساس ارزشمندی و احترام می‌کنند، سازنده و قابل اعتماد است و فرهنگ سازمانی مثبت یکی از مزایای اصلی یک شرکت برای کارمندان است؛ این فرهنگ باعث می‌شود کارمندان بخواهند مدت زمان بیشتری در شرکت بمانند و به‌طور کلی، فرهنگ سازمانی بهره‌وری یک شرکت را افزایش می‌دهد.
- بیشتر بخوانید: شایستگی چیست
- بیشتر بخوانید: مدل شایستگی چیست
- بیشتر بخوانید: شایستگی شغلی چیست
اهمیت فرهنگ سازمانی چیست؟
فرهنگ سازمانی به دلایل زیر اهمیت دارد:
1_ افزایش مشارکت کارمندان
شرکتی که فرهنگ سازمانی مثبتی دارد، اهداف و انتظارات روشنی هم دارد و این به کارمندان انگیزه می‌دهد تا برای انجام کارها با سایر کارمندان مشارکت کنند. مشارکت کارمندان با یکدیگر، بهره‌وری آن‌ها را بالا می‌برد.
2_ کاهش گردش مالی
افرادی که در شرکتشان احساس ارزشمندی و احترام دریافت می‌کنند، کمتر آن را ترک می‌کنند. در واقع، کارمندانی که رضایت شغلی بالایی دارند باعث صرفه‌جویی در زمان و هزینه‌های شرکت برای فرایند استخدام می‌شوند.
3_ افزایش بهره‌وری
وقتی کارمندان منابع و ابزارهای مورد نیاز برای موفقیت را در اختیار داشته باشند، بهره‌وری و عملکرد آن‌ها افزایش می‌یابد.
4_ تقویت هویت برند
فرهنگ سازمانی یک شرکت نشان‌دهنده وجه عمومی و شهرت آن شرکت است. بر اساس تعاملات و تجاربی که مردم با یک شرکت دارند، برداشتی از آن شرکت در ذهن آن‌ها شکل می‌گیرد. در این صورت، اگر یک شرکت فرهنگ سازمانی نداشته باشد یا فرهنگ سازمانی‌اش ضعیف باشد، مشتریان یا هرکس دیگری که با آن‌ها ارتباط برقرار می‌کند، ذهنیت منفی نسبت به شرکت پیدا می‌کنند.
در نتیجه، فرهنگ سازمانی موثر به تقویت هویت برند یک شرکت کمک می‌کند.
5_ فرایند آنبوردینگ موثر
کسب و کارهایی که دارای فرهنگ سازمانی هستند، بیشتر روی شیوه‌های کارآمد برای آموزش نیروهای جدید (فرایند آنبوردینگ) کار می‌کنند. این شیوه‌های کارآمد از جمله برنامه‌های جهت‌گیری، آموزش، مدیریت عملکرد و… به کارمندان جدید کمک می‌کند تا به منابع مناسب دسترسی پیدا کنند و بهتر در موقعیت‌های شغلیشان قرار گیرند. این کار باعث می‌شود کارمندان مدت زمان بیشتری در شرکت بمانند.
آنبوردینگ یک فرایند عالی در شرکت‌هاست که با کمک آن مطمئن می‌شوند نیروهای جدید، ارزش‌های اصلی کسب و کار را درک کرده‌اند.
6_ ایجاد محیط کاری مثبت‌تر
فرهنگ سازمانی به بهبود محیط کار کمک می‌کند. همچنین به اعضای تیم کمک می‌کند تا بر موانع و ابهامات غلبه کنند، در فرایند تصمیم‌گیری بهتر عمل کنند و انگیزه بیشتری برای تکمیل پروژه‌ها داشته باشند.
- بیشتر بخوانید: ارزیابی عملکرد
- بیشتر بخوانید: رشته علوم تجربی چه شغل هایی دارد
- بیشتر بخوانید: شغل های رشته علوم سیاسی
انواع فرهنگ سازمانی چیست؟
چهار فرهنگ سازمانی مختلف وجود دارند که می‌توان آن‌ها را در همه کسب و کارها به کار برد.
1_ فرهنگ قبیله‌ای
فرهنگ سازمانی قبیله‌ای محیط دوستانه، محترمانه و خانوادگی برای کار کردن، است.
این نوع فرهنگ سازمانی بیشتر در محیط‌هایی رایج است که تاکید زیادی بر اهمیت خانواده دارند. در واقع، اغلب شرکت‌های کوچک‌تر از فرهنگ سازمانی قبیله‌ای استفاده می‌کنند؛ جایی که کارمندان یکدیگر را به خوبی می‌شناسند.
شرکت‌های با فرهنگ سازمانی قبیله‌ای، کارمندان را تشویق می‌کنند تا مدیران خود را به‌عنوان مربی در نظر بگیرند و بر محیط کاری دوستانه تاکید دارند. این شرکت‌ها بر بهبود عمومی رفاه و رضایت کارمندان خود تمرکز دارند. همچنین این شرکت‌ها بودجه خود را بر توسعه کارمندان و منابع انسانی متمرکز می‌کنند.
در این فرهنگ، ارزش‌هایی مانند سنت، وفاداری و سخت‌کوشی عوامل مهمی هستند و شرکت‌هایی با این فرهنگ بر اهمیت اخلاق حرفه‌ای، مشارکت و کار گروهی تاکید دارند.
2_ فرهنگ ادهوکراسی
فرهنگ سازمانی ادهوکراسی بر خلاقیت و نوآوری تاکید دارد.
شرکت‌هایی با این فرهنگ سازمانی از محیط کاری نوآورانه، پویا و خلاقی برخوردارند. این شرکت‌ها اغلب کارمندانشان را تشویق می‌کنند تا ایده‌های جدید را آزمایش کنند. همچنین مدیران خود را افرادی ریسک‌پذیر در نظر می‌گیرند. این شرکت‌ها به دنبال گسترش تجارت خود و توسعه محصولات جدید هستند.
آن‌ها موفقیت خود را بر این اساس می‌سنجند که آیا می‌توانند نیازهای بازار را پیش‌بینی کنند و به این نیازها رسیدگی کنند یا نه؟
3_ فرهنگ بازار
شرکتی که فرهنگ سازمانی آن از نوع بازار است، وظایف را به‌طور سریع و کارآمد انجام می‌دهد. این سازمان‌ها اغلب برای ایجاد انگیزه در مدیران و کارمندان، از تکنیک رقابت استفاده می‌کنند. در فرهنگ سازمانی بازار، افراد بر اهداف تعریف‌شده متمرکز هستند.
شرکت‌های با فرهنگ سازمانی بازار، موفقیت خود را بر اساس نتایج سهام و بازار می‌سنجند.
4_ فرهنگ سلسله مراتبی
شرکتی که فرهنگ سازمانی آن از نوع سلسله مراتبی است، از رویه‌های سازمانی دقیقی پیروی می‌کند و مدیران، کارمندان را تشویق می‌کنند که همه رویه‌ها را به درستی دنبال کنند.
این نوع سازمان‌ها به نتایج و کارایی اهمیت می‌دهند و اعضای سازمان برای دستیابی به نتایج، از رویه‌های سازمان پیروی می‌کنند.
سازمان‌های دیوان سالاری (بوروکراتیک) اغلب از این نوع فرهنگ سازمانی استفاده می‌کنند.
- بیشتر بخوانید: بهترین شغل های 10 سال آینده جهان
- بیشتر بخوانید: نیاز سنجی آموزشی
- بیشتر بخوانید: شاخص های ارزیابی عملکرد کارکنان
مراحل ایجاد یک فرهنگ سازمانی خوب
ایجاد یک فرهنگ سازمانی خوب می‌تواند به بهبود روحیه کارمندان و کاهش استرس شغلی آن‌ها کمک کند. در این‌جا مراحلی وجود دارد که می‌توانید برای ایجاد یک فرهنگ سازمانی موثر از آن‌ها استفاده کنید.
1_ اهداف و ارزش‌های شرکت را شناسایی کنید
تعیین اهداف و ارزش‌های شرکت به شما کمک می‌کند تا راحت‌تر فرهنگ سازمانی خود را ایجاد کنید. بنابراین به اهداف کسب و کار خود و این‌که چگونه قرار است به آن‌ها دست یابید، فکر کنید. برای این کار می‌توانید از روش طوفان فکری استفاده کنید. به ارزش‌های داخلی، چشماندازهای کوتاه‌مدت و بلندمدتی فکر کنید که شرکت را منحصر به فرد می‌کند.
2_ در مورد رقبا تحقیق کنید
اگر نتوانستید اهداف و ارزش‌های شرکتتان را شناسایی کنید، فرهنگ سازمانی رقبایتان را بررسی کنید. بیانیه‌های ماموریت سازمانی، چشماندازهای آن‌ها و… را بررسی کنید تا ارزش‌هایی که برای شرکتتان مهم هستند را پیدا کنید.
3_ از کارمندان نظر بگیرید
کارمندان می‌توانند در ایجاد فرهنگ سازمانی شرکت نقش مهمی داشته باشند زیرا کارمندان تحت تاثیر فرهنگ سازمانی قرار می‌گیرند و می‌توانند برای بهبود آن، بازخوردهای مفیدی ارائه دهند. همچنین با نظر گرفتن از کارمندان می‌توانید به آن‌ها نشان دهید که برای نظرات آن‌ها ارزش قائل هستید. مثلا از آن‌ها بپرسید که در مورد کار در شرکت، چه چیزی را دوست دارند؟ آیا با اهداف فعلی شرکت موافق هستند؟ برای بهبود فرهنگ سازمانی چه کاری می‌توان انجام داد؟ و…
4_ یک چشم‌انداز یا بیانیه ماموریت سازمانی ایجاد کنید
چشم‌انداز یا بیانیه ماموریت سازمانی می‌تواند تعیین اهداف بلندمدت سازمان و دستیابی به آن‌ها را برای کارمندان آسان‌تر کند. بیانیه ماموریت سازمانی، هدف شرکت و ارزشی که برای مشتریان قائل می‌شوند را توضیح می‌دهد و چشم‌انداز توصیفی است شامل آن‌چه که شرکت امیدوار است در آینده آن را به دست آورد.
برای نوشتن این بیانیه‌ها ابتدا باید ارزش‌های اصلی شرکت را تعیین کنید؛ این ارزش‌ها به‌عنوان راهنما عمل می‌کنند. سپس از این بیانیه‌ها برای ایجاد یک فرهنگ سازمانی مثبت استفاده کنید.
5_ برای ایجاد فرهنگ سازمانی مثبت یک برنامه طراحی کنید
از تحقیقات، اهداف، بیانیه ماموریت و چشم‌انداز شرکت در طراحی برنامه‌ای گام به گام برای ایجاد یک فرهنگ سازمانی مثبت استفاده کنید. در حین ایجاد فرهنگ سازمانی مثبت، منابع تیم، محدودیت‌های بودجه و چارچوب‌های زمانی را در نظر بگیرید.
6_ برای بهبود کارمندان فرصت‌هایی ایجاد کنید
ایجاد فرصت‌های جدید برای بهبود مهارت‌ها و پیشرفت‌های شغلی کارمندان در ارتقای فرهنگ سازمانی شرکت به شما کمک می‌کند. به‌عنوان مثال، برای آن‌ها کارگاه‌های آموزشی و کارگاه‌های توسعه حرفه‌ای در نظر بگیرید.
7_ انتظارات خود را بیان کنید
مطمئن شوید که کارمندان از انتظارات شما در مورد نحوه عملکرد آن‌ها با خبر هستند. در مورد انتظارات شرکت به کارمندان جدید آموزش دهید و به سوالات آن‌ها در مورد قوانین شرکت پاسخ دهید.
8_ عملکرد کارمندان را تشویق کنید
از عملکرد کارمندان، مشارکت‌های آن‌ها، مهارت‌های آن‌ها و… قدردانی کنید تا انگیزه‌شان بالا رود. علاوه‌بر این، به آن‌ها نشان دهید که نقش شغلیشان چگونه با ماموریت و چشم‌انداز سازمان مرتبط است تا احساس ارزشمندی کنند.
همچنین مهم است که یکی از قدردانی‌هایتان، تشویق کارمندان به استراحت کردن یا کمک گرفتن از متخصصان سلامت روان باشد تا بین کار و زندگی شخصی‌شان تعادل ایجاد شود.
9_ در فرایند استخدام از فرهنگ سازمانی استفاده کنید
هنگام استخدام کارمندان جدید، هر کاندیدا را با دقت ارزیابی کنید تا میزان تناسب آن‌ها با فرهنگ سازمانی مشخص شود. کاندیداهایی که تناسب بیشتری دارند، به آموزش کمتری نیاز دارند و به راحتی با محیط کاری سازمان سازگار می‌شوند.
برای این ارزیابی در طول فرایند استخدام، می‌توانید از آزمون‌های خودارزیابی یا مصاحبه استفاده کنید، سپس ترجیحات و ارزش‌های آن‌ها را با اولویت‌های شرکت مقایسه کنید تا میزان مطابقت آن‌ها مشخص شود.
10_ به‌طور مداوم فرهنگ سازمانی خوب و موثر را ترویج دهید
پیاده‌سازی فرهنگ سازمانی جدید به زمان و تلاش نیاز دارد اما ترویج اهداف و ارزش‌های شرکت به شما کمک می‌کند تا این کار را به‌طور موثرتری انجام دهید. به‌عنوان مثال، با معرفی ارزش‌های اصلی شرکت، بیانیه‌های ماموریت و… به کارمندان جدید، فرهنگ سازمانی را تقویت کنید. همچنین بررسی مداوم کارکنان و مشتریان می‌تواند در بهبود و حفظ فرهنگ سازمانی به شما کمک کند.
یک فرهنگ سازمانی خوب چه ویژگی‌هایی دارد؟
هر شرکتی فرهنگ سازمانی متفاوتی دارد، مهم این است آن‌چه باعث منحصر به فرد بودن شرکتتان می‌شود را حفظ کنید.
با این حال، یک فرهنگ سازمانی خوب دارای ویژگی‌های خاصی است که این ویژگی‌ها عبارتند از:
1_ همسویی
همسویی زمانی اتفاق می‌افتد که اهداف شرکت و انگیزه‌های کارمندان در یک جهت حرکت کنند. شرکت‌هایی که فرهنگ سازمانی خوبی دارند برای همسویی تلاش مستمر کارمندان با چشم‌انداز و اهداف خود تلاش می‌کنند.
2_ قدردانی
قدردانی می‌تواند اشکال مختلفی داشته باشد از جمله تجلیل عمومی، تشکر کتبی، ترفیع و… . در شرکت‌های با فرهنگ سازمانی موثر، همه اعضای تیم به‌طور مکرر از یکدیگر تقدیر و تشکر می‌کنند.
3_ اعتماد
اعتماد برای یک سازمان حیاتی است. در سازمانی که اعتماد وجود دارد، اعضای تیم به‌راحتی می‌توانند خودشان را ابراز کنند، به دیگران اعتماد کنند و از یکدیگر حمایت کنند.
4_ عملکرد
عملکرد نیز یکی دیگر از ویژگی‌های اصلی یک فرهنگ سازمانی خوب است زیرا شرکت‌های بزرگ به دنبال ایجاد فرهنگ سازمانی هستند که تجارت آن‌ها را گسترش دهد. در این شرکت‌ها، کارمندان با استعداد به یکدیگر انگیزه می‌دهند تا به سودآوری و بهره‌وری بیشتری دست یابند.
5_ انعطاف‌پذیری
انعطاف‌پذیری یکی از ویژگی‌های کلیدی برای محیط‌های کاری پویا و متغیر است. انعطاف‌پذیری به کارمندان یاد می‌دهد که در صورت بروز تغییرات در سازمان، راحت باشند و به‌راحتی به تغییرات واکنش نشان دهند.
6_ کار گروهی
کار گروهی به معنای همکاری، ارتباط و احترام بین کارمندان و اعضای یک تیم است. وقتی همه اعضای تیم از یکدیگر حمایت می‌کنند، کارمندان کارهای بیشتری انجام می‌دهند و در حین انجام آن کارها، احساس رضایت و خوشحالی بیشتری دارند.
7_ صداقت
صداقت و شفافیت نیز یکی دیگر از مولفه‌های مهم یک فرهنگ سازمانی خوب است. زمانی که اعضای تیم نیاز به تصمیم‌گیری، تفسیر نتایج و مشارکت با یکدیگر دارند، صداقت نیز مانند اعتماد در این تیم‌ها ضروری است.
8_ نوآوری
نوآوری، سازمان‌ها را به سمت حداکثر استفاده از تکنولوژی‌ها و منابع موجود سوق می‌دهد. فرهنگ نوآوری به این معنی است که شما در تمام جنبه‌های کسب و کار خود، از تفکر خلاق استفاده می‌کنید.
9_ امنیت روانی
امنیت روانی، از کارمندانی که ریسک می‌کنند حمایت می‌کند و به آن‌ها اجازه می‌دهد تا بازخوردهای صادقانه‌ای ارائه دهند.
به یاد داشته باشید که امنیت روانی در سطح تیمی ایجاد می‌شود، نه در سطح فردی؛ بنابراین مدیران باید برای ایجاد یک محیط امن که در آن همه احساس راحتی کنند، پیش قدم شوند.
نحوه بهبود فرهنگ سازمانی
برای بهبود فرهنگ سازمانی شرکتتان، نکات زیر را اجرا کنید:
1_ با یکدیگر به‌خوبی ارتباط برقرار کنید
بهترین راه برای بهبود فرهنگ سازمانی، برقراری ارتباط موثر است. دلیل اصلی نارضایتی شغلی افراد، روابط نادرست است. در واقع، ارتباطات خوب به افراد کمک می‌کند تا تجربه شغلی بهتری داشته باشند.
برای ایجاد روابط موثر، راهکارهای زیر را به کار گیرید:
- هنگام ارسال ایمیل و مشارکت در جلسات، ایده‌های خود را به واضح‌ترین شکل ممکن ارائه دهید.
- اطلاعات تخصصی را با مثال توضیح دهید.
- اگر فکر کردید افراد گیج شده‌اند، با راهکارهایی پیام‌هایتان را ساده‌سازی کنید.
- افراد را تشویق کنید که سوال بپرسند.
2_ به نگرانی‌ها و ایده‌های یکدیگر گوش دهید
اگر در جایگاه شغلی مدیریت هستید، یک پلتفرم عمومی برای کارمندان ایجاد کنید تا بتوانند نظراتشان را در آن‌جا ارائه دهند.
همچنین می‌توانید برای اعضای تیم جلسات انفرادی تشکیل دهید و به آن‌ها اجازه دهید تا به‌طور واضح و خصوصی در مورد نگرانی‌های شخصی‌شان صحبت کنند. این کار به کارمندان این امکان را می‌دهد تا بدانند وقتی سوالی دارند، می‌توانند به سراغ شما آیند و همچنین به آن‌ها کمک می‌کند تا احساس ارزشمندی کنند.
3_ دیگران را به بازخورد دادن تشویق کنید
اگر متوجه شدید که بخش‌هایی از کسب و کار نیاز به بهبود دارید، زمانی را برای ارائه بازخورد در مورد آن موضوع اختصاص دهید و دیگران را هم به انجام این کار تشویق کنید.
فرایند تشویق کارمندان به بازخورد دادن در شرکت‌ها متفاوت است؛ برخی از شرکت‌ها کارمندان را مجبور به این کار می‌کنند در حالی که برخی دیگر در این مورد به کارمندانشان راحت‌تر می‌گیرند.
در نظر داشته باشید که هنگام ارائه بازخورد، ارتباط حرفه‌ای و صادقانه خود را حفظ کنید و برای هر مشکلی که در شرکت وجود دارد، جزئیات مشکل و راه‌حل‌هایی نیز ارائه دهید.
4_ ثابت قدم باشید
ثابت قدم بودن در شرکت به کارمندان کمک می‌کند تا در شرکت احساس ثبات را تجربه کنند. به‌عنوان مثال، با همه به شکل حرفه‌ای و یکسان رفتار کنید و سعی کنید در رفتارهایتان، فرایندها و رویه‌های شرکت را به‌کار گیرید.
کلام آخر
در نهایت پس از این‌که متوجه شدیم فرهنگ سازمانی چیست، می‌توانیم نتیجه بگیریم شرکت‌هایی که فرهنگ سازمانی مثبتی دارند، به کارمندانشان اهمیت می‌دهند و به دنبال فرصت‌هایی برای رشد و پیشرفت هستند.
فرهنگ سازمانی، یک محیط کاری مثبت و ساختاریافته‌ای را ایجاد می‌کند و به شرکت کمک می‌کند تا به موفقیت دست یابد.
منابع:
