اگر بخواهیم بگوییم مساعده حقوق چیست، شاید بهتر باشد آن را با مثالی برایتان توضیح دهیم.
فرض کنید در اواسط ماه حقوق‌تان را تمام کرده‌اید و ناگهان اتفاق مهمی برای شما می‌افتد که به پول نیاز دارید. قانون کار در این شرایط راه‌حل خوبی برای کارمندان در نظر گرفته که به آن مساعده حقوق می‌گویند. یعنی کارمند می‌تواند با داشتن شرایط کافی، مبلغ مشخصی را تحت عنوان مساعده حقوق از شرکت دریافت کند و این مبلغ‌پرداخت شده در پایان ماه از حقوقش کم می‌شود.
مساعده حقوق مزایا، شرایط، مبلغ مشخص، قوانین و فرایند خاص خودش را دارد که در این مطلب از سایت کار از ما به‌طور کامل همه آن‌ها را بررسی می‌کنیم.
مساعده حقوق چیست؟
شاید برای شما هم اتفاق افتاده باشد که به دلایل مختلفی، زودتر از زمان واریز حقوق‌تان به پول نیاز داشته باشید. جالب است بدانید که قانون کار یک روش خوبی برای این شرایط در نظر گرفته و به آن مساعده حقوق می‌گویند.
ماده ۴۴۵ قانون کار، مساعده حقوق را چنین تعریف می‌کند:
کارفرما در موارد محدودی اجازه دارد که از حقوق کارگر برداشت کند که یکی از آن‌ها مساعده است.
به زبان ساده، مساعده حقوق به این معناست که کارمند می‌تواند با داشتن شرایط لازم که در ادامه به آن می‌پردازیم، از کارفرمای خود درخواست کند تا بخشی از حقوق ماه بعدش را زودتر برای او واریز کنند؛ به این کار مساعده حقوق می‌گویند و مبلغی که زودتر از موعد واریز می‌شود، از حقوق ماه بعد کارمند کم می‌شود.
مثلا فرض کنید فردی باید در اواسط ماه قسط پرداخت کند و برای پرداخت این قسط پول ندارد، از آن‌جایی که این فرد نمی‌تواند تا اول ماه برای دریافت حقوقش صبر کند، با کارفرمای خود صحبت می‌کند تا اگر امکان دارد از قانون مساعده حقوق استفاده کند و بخشی از حقوق ماه بعدش را زودتر برای او واریز کنند تا بتواند قسطش را به موقع پرداخت کند.
دریافت مساعده حقوق شرایط خاصی دارد که در ادامه به‌طور کامل آن را بررسی می‌کنیم.
اما به‌طور کلی، کارمندان در موارد خاص و اضطراری مانند هزینه‌های پزشکی و درمانی، خرید خانه، پرداخت اقساط، خریدهای ضروری و هر مورد مهم دیگری می‌توانند از قانون مساعده حقوق استفاده کنند. علاوه‌بر این، پرداخت مساعده حقوق به عوامل مختلفی چون شرایط مالی شرکت، تعداد دریافت مساعده در شرکت، عملکرد قبلی کارمند و… بستگی دارد.
- بیشتر بخوانید: همه چیز درباره شکایت از کارفرما
- بیشتر بخوانید: شکایت از کارفرما بدون قرارداد
شرایط پرداخت مساعده حقوق چیست؟
در حقیقت هیچ شرایط کلی برای پرداخت مساعده حقوق وجود ندارد بلکه هر شرکتی بر اساس شرایط خود آن را تعیین می‌کند و هنگام استخدام هر نیرویی باید این این قانون و شرایط دریافت آن را به افراد بگوید.
برخی از شرایط پرداخت مساعده شامل موارد زیر است:
- کارمندانی می‌توانند درخواست مساعده کنند که حداقل یک ماه در آن شرکت سابقه کار داشته باشند.
- کارمندی که درخواست مساعده می‌کند باید یک عامل مهمی شبیه به ضامن در شرکت داشته باشد تا اگر پس از درخواست مساعده شرکت را ترک کرد یا اخراج شد، کارفرما ضرر نکند.
- کارمندان می‌توانند فقط بین ۳۰ الی ۵۰٪ از حقوق خود را به‌عنوان مساعده دریافت کنند.
- شرکت‌هایی که برای مساعده حقوق سقف پرداختی تعیین می‌کنند باید در نظر داشته باشند که مبلغ مساعده نمی‌تواند بیشتر از حقوق دریافتی کارمندان باشد.
- به کارمندی که از شرکت وام گرفته است مساعده حقوق تعلق نمی‌گیرد زیرا ممکن است دریافتی حقوق او منفی شود.
- مساعده حقوق فقط برای کارهای ضروری پرداخت می‌شود.
- مساعده حقوق به کارمندی داده می‌شود که عملکرد شغلی خوبی داشته باشد.
- و آخرین شرط این است که مساعده حقوق، طلب شرکت از کارمند است و به همین دلیل این مبلغ حتما باید در پایان ماه یا در زمان تسویه حساب از مبلغ پرداختی به کارمند کم شود.
نحوه محاسبه مساعده حقوق
همان‌طور که در قسمت قبل گفتیم هیچ شرایط خاصی برای مساعده حقوق در قانون کار وجود ندارد، برای محاسبه آن هم قانون مشخصی وجود ندارد و هر سازمان طبق شرایط خود مساعده حقوق را محاسبه می‌کند.
برخی از محاسبه‌ها شامل موارد زیر است:
- درصدی از حقوق: برخی از شرکت‌ها درصدی از حقوق کارمند را به‌عنوان مساعده حقوق در نظر می‌گیرند مثلا ۳۰٪ از کل حقوق آن‌ها
- مبلغ تعیین‌شده: برخی از شرکت‌ها مبلغ مشخصی را برای مساعده حقوق تعیین می‌کنند مثلا ۵ میلیون تومان
- سقف مشخص: برخی از سازمان‌ها برای پرداخت مساعده سقف پرداختی تعیین می‌کنند مثلا سازمانی در قوانین خود می‌آورد که توانایی آن‌ها برای پرداخت مساعده حقوق ۲ میلیون تومان است.
- بر اساس نیاز: نحوه محاسبه مساعده حقوق برخی از سازمان‌ها بر اساس نیازهای کارمندان است. به‌عنوان مثال، کارمندی که برای خرید مسکن به پول نیاز دارد و کارمندی که برای خرید یک وسیله ضروری مانند یخچال نیازمند پول است، مساعده یکسانی دریافت نمی‌کنند. بخش منابع انسانی (HR) سازمان پس از بررسی مدارک کارمندان برای دریافت مساعده و بررسی نیاز آن‌ها، مبلغ مساعده را تعیین می‌کند.
- بیشتر بخوانید: آشنایی با صفر تا 100 بیمه کارفرما
- بیشتر بخوانید: آشنایی با شغل های با سرمایه کم
مبلغ مساعده حقوق چقدر است؟
از آن‌جایی که کارفرما و کارمند درباره صفر تا صد مساعده حقوق با یکدیگر به توافق می‌رسند، مبلغ پرداختی آن را هم خودشان مشخص می‌کنند. بنابراین، برای این سوال که مبلغ مساعده حقوق چقدر است، پاسخ دقیقی وجود ندارد اما قوانین کلی درباره آن وجود دارد که شامل موارد زیر است:
- مبلغ مساعده حقوق نباید بالاتر از حقوق کارمندان باشد.
- مبلغ مساعده حقوق باید از متوسط حقوق کارمندان کمتر باشد.
- مبلغ مساعده حقوق نباید بیشتر از میزان طلب کارمندان به شرکت باشد. به‌عنوان مثال فرض کنید یک کارمند از شرکت وام گرفته و اقساط وام از حقوقش کم می‌شود، حالا اگر همین کارمند درخواست مساعده کند، مبلغ مساعده حقوقی که قرار است به او پرداخت شود نباید بیشتر از طلب او به شرکت باشد زیرا حقوق دریافتی او منفی می‌شود! مثلا اگر شخصی ۱۰ میلیون تومان حقوق می‌گیرد و هر ماه ۲ میلیون بابت اقساط وام از حقوقش کم می‌شود، مبلغ مساعده حقوق او باید زیر ۸ میلیون باشد تا حقوقش در آخر ماه منفی نشود.
- مبلغ پرداختی مساعده در بسیاری از شرکت‌ها ۳۰٪ تا ۵۰٪ از حقوق کارمندان است. مثلا اگر حقوق کارمندی ۲۰ میلیون تومان است، مبلغ مساعده حقوق او می‌تواند بین ۶ تا ۱۰ میلیون تومان باشد.
- و در نهایت، برخی از شرکت‌ها مبلغ ثابت یا سقف معینی را برای مساعده حقوق در نظر می‌گیرند و هنگام استخدام حتما باید آن را به کارمندان اطلاع دهند. در صورتی که اطلاع ندهند و در قرارداد هم چیزی ننوشته باشند، کارمند این حق را دارد که درباره میزان مبلغ مساعده حقوق از شرکت سوال کند.
قانون پرداخت مساعده حقوق به کارکنان
هر شرکتی با توجه به شرایط مالی خود، قوانین خاصی را برای پرداخت مساعده حقوق تعیین می‌کنند.
یکی از قوانین اصلی که تقریبا در همه شرکت‌ها وجود دارد این است که اگر کارمندی درخواست مساعده حقوق کند، کارفرما ابتدا حق بیمه، اقساط وام او، مالیات و هر بدهی دیگری که به شرکت دارد را از حقوقش کسر می‌کند سپس با توجه به مبلغ باقی‌مانده از حقوقش، بررسی می‌کند که آیا امکان پرداخت مساعده حقوق برای او وجود دارد یا نه. در واقع این مواردی که گفته شد مانند بدهی، وام و…، نسبت به مساعده حقوق اولویت دارند.
یکی دیگر از قوانین اصلی پرداخت مساعده که در همه سازمان‌ها در نظر گرفته می‌شود، شرایط مالی شرکت است. به‌عنوان مثال، شرکت‌های کوچک که شرایط مالی خیلی خوبی ندارند، یا مبلغ بسیار کمی را برای مساعده در نظر می‌گیرند یا به‌طور کلی امکان پرداخت مساعده را ندارند. در مقابل، شرکت‌های بزرگ وجود دارند که از زیرساخت‌های مالی قدرتمندی برخوردارند؛ در نتیجه، نه تنها این مزیت را به کارمندان‌شان ارائه می‌دهند بلکه مبلغ نسبتا خوبی هم برای آن در نظر می‌گیرند.
آخرین قانون کلی پرداخت مساعده این است که کارمندان باید حداقل یک هفته زودتر درخواست مساعده خود را به منابع انسانی یا کارفرما ارائه دهند زیرا شرکت باید فرصت کافی برای بررسی درخواست و شرایط موجود و واریز مبلغ مساعده برای کارمندان را داشته باشد.
- بیشتر بخوانید: بهترین شغل های 10 سال آینده ایران
- بیشتر بخوانید: بهترین شغل پردرآمد برای آقایان
فرم دریافت مساعده حقوق
درخواست مساعده فرم مخصوصی دارد زیرا این درخواست باید خیلی رسمی و به صورت کتبی یا الکترونیکی به بخش مربوطه ارسال شود. بخش مربوطه شامل منابع انسانی، واحد مالی و کارفرما است.
ابتدا کارمند باید بخش‌های مختلف این فرم مانند مشخصات فردی، مبلغ درخواستی به حروف و عدد، علت درخواست مساعده، روز و تاریخ را با دقت پر کند و در نهایت آن را امضا بزند. سپس فرم را به واحد منابع انسانی تحویل بدهد و منتظر پاسخ بماند. منابع انسانی پس از بررسی عملکرد شغلی متقاضی، مدت حضور در شرکت، بررسی طلب‌هایی که به شرکت دارد، وام‌هایی که از شرکت گرفته است، آخرین مساعده‌ای که دریافت کرده، تعداد دفعاتی که مساعده حقوق دریافت کرده و…، تقاضای او را بررسی می‌کند و در صورت تایید آن را برای واحد مالی می‌فرستد.
واحد مالی پس از دریافت فرم، اوضاع مالی شرکت را بررسی می‌کند و در صورت مناسب بودن شرایط، تاییدیه‌ای از مدیرعامل می‌گیرد. در فرم دریافت مساعده حقوق، بخشی هم برای کارفرما وجود دارد که میزان مبلغ، زمان واریزی و امضای او باید در آن درج شود. واحد مالی پس از دریافت تاییدیه کارفرما، مبلغ مساعده برای کارمند واریز می‌کند. سرانجام پس از واریز مبلغ مساعده، کارمند و مسئول پرداخت باید فرم را به نشانه اتمام فرایند کار امضا کنند.
در نهایت واحد مالی پس از پرداخت مساعده، یک سند بدهکاری در فیش حقوق کارمند قرار می‌دهد تا این مبلغ پرداخت‌شده از حقوق آخر ماه کارمند کم شود.
فرایند پرداخت مساعده حقوق چیست؟
از آن‌جایی که دریافت مساعده یک کار رسمی است، فرایند دقیق و مشخصی دارد.
فرایند پرداخت مساعده حقوق ممکن است در شرکت‌های مختلف تفاوت‌های جزئی با یکدیگر داشته باشند اما به صورت کلی شامل مراحل زیر است:
- تکمیل فرم: برای شروع، کارمندان فرم رسمی مساعده حقوق را پر می‌کنند و آن را به واحد منابع انسانی می‌فرستند.
- بررسی درخواست: درخواست کارمند توسط منابع انسانی، واحد مالی و در نهایت کارفرما بررسی می‌شود. منابع انسانی عملکرد شغلی کارمند را بررسی می‌کند، واحد مالی شرایط مالی شرکت را بررسی می‌کند و قبل از واریز مساعده از کارفرما تایید می‌گیرد.
- پرداخت مساعده: در صورتی که کارمند شرایط دریافت مساعده را داشته باشد، بررسی‌های منابع انسانی، واحد مالی و مدیرعامل تایید می‌شود و مدیر مالی مبلغ تعیین‌شده را برای کارمند واریز می‌کند.
- اتمام فرایند: پس از پرداخت مساعده، کارمند و مسئول پرداخت حتما باید فرم مساعده را به نشانه اتمام فرایند کار امضا کنند.
- بازپرداخت: مدیر مالی پس از پرداخت مساعده، مبلغ پرداخت‌شده را در پرونده مالی کارمند وارد می‌کند تا در پایان ماه از حقوقش کم شود.
بازپرداخت مساعده حتما باید در انتهای همان ماه از حقوق کارمند کم شود اما در شرایط استثنا و با توافق میان کارمند و کارفرما، کارمند می‌تواند تا حداکثر ۳ ماه بعد، آن مبلغ را برگرداند.
مزایای پرداخت مساعده حقوق برای کارفرمایان چیست؟
شاید دانستن این موضوع برایتان جالب باشد که پرداخت مساعده حقوق به کارمندان برای کارفرماها مزیت‌های زیادی دارد. برخی از این مزایا عبارت است از:
کاهش استرس مالی کارمندان
تحقیقات علمی ثابت کرده‌اند که مشکلات مالی یکی از منابع اصلی استرس هستند و استرس می‌تواند باعث کاهش تمرکز و عملکرد و آشفتگی ذهنی افراد شود. (منبع علمی) از این رو، پرداخت مساعده حقوق باعث می‌شود که مشکلات مالی کارمندان تا حدودی رفع شود، استرس‌شان کم شود و در نتیجه کارشان را با تمرکز و دقت بیشتری انجام دهند.
افزایش انگیزه و رضایت شغلی کارمندان
کارمندانی که مساعده دریافت می‌کنند نسبت به کارفرمایشان اعتماد بیشتری دارند زیرا چنین پیام می‌گیرند که چالش‌های شخصی آن‌ها برای کارفرما مهم بوده است. در نتیجه احساس خوبی نسبت به مدیر و شرکت‌شان پیدا می‌کنند و این احساس می‌تواند سطح انگیزه و رضایت شغلی آن‌ها را افزایش دهد.
بهبود روابط
از آن‌جایی که پرداخت مساعده باعث می‌شود تا کارمندان نسبت به کارفرماهایشان احساس خوبی پیدا کنند، این اعتماد و احساس خوب می‌تواند منجر به بهبود روابط آن‌ها شود و در نتیجه، عملکرد شغلی کارمندان را هم بالا می‌برد.
افزایش اعتبار شرکت
شرکتی که به کارمندهایش اهمیت می‌دهد و آن‌ها را از مزایای مختلفی بهره‌مند می‌سازد، در ذهن کارمندهایش تصویر مثبت و محبوبی از خود ایجاد می‌کند. علاوه‌بر این، ارائه مزایا به کارمندان امتیاز ویژه‌ای برای شرکت به‌شمار می‌رود و او را از سایر شرکت‌ها متمایز می‌کند. در نتیجه همه این موارد به مرور زمان باعث افزایش اعتبار و ارزش یک کسب و کار می‌شود.
کاهش تراکنش‌های مالی در پایان ماه
شرکت‌هایی که کارمندان زیادی دارند معمولا در پایان ماه با مشکل سقف انتقال پول مواجه هستند. در نتیجه، پرداخت مساعده حقوق باعث می‌شود تا در روزهای آخر ماه با این مشکل مواجه نشوند و رقم تراکنش‌های مالی آن‌ها کاهش یابد.
- بیشتر بخوانید: بیمه مسئولیت کارفرما در قبال کارکنان
- بیشتر بخوانید: بررسی کامل حق ماموریت در قانون کار
کلام آخر
در این مطلب با بررسی این سوال که مساعده حقوق چیست، فهمیدیم مساعده حقوق بخشی از حقوق آخر ماه کارمندان است که تحت شرایط خاصی می‌توانند آن را در اواسط ماه دریافت کنند و مبلغ پرداخت‌شده در پایان ماه از حقوق آن‌ها کم می‌شود.
