ساعت کاری منعطف یا شناور نوعی برنامه کاری است که در آن، کارمندان می‌توانند زمان شروع و پایان کارشان را در یک بازه زمانی مشخصی انتخاب کنند؛ مثلا می‌توانند بین ساعت ۸ تا ۱۰ صبح کارشان را شروع و بین ساعت ۴ تا ۶ بعدازظهر کارشان را تمام کنند به‌طوری که همان ۸ ساعت در روز را کار کنند تا ساعت کار هفتگی‌شان که معمولا ۴۰ ساعت است، تکمیل شود.
در این مطلب از سایت کار از ما به‌طور کامل توضیح می‌دهیم که ساعات کاری منعطف یا شناور چیست؟، سپس انواع، مزایا و معایب آن را بررسی می‌کنیم.
ساعت کاری منعطف یا شناور چیست؟
ساعات کاری منعطف یا شناور نوعی برنامه کاری است که در آن، کارمندان به‌جای پیروی از یک برنامه کاری ثابت، می‌توانند زمان شروع و پایان کار خود را در یک بازه زمانی مشخص انتخاب کنند. در واقع در ساعت کاری ثابت، کار کارمندان در یک زمان مشخصی شروع و تمام می‌شود و همه کارمندان باید در آن زمان مشخص در سازمان حضور پیدا کنند و از آن خارج شوند اما در ساعت کاری منعطف یا شناور، کارمندان در تنظیم ساعات کاری خود آزادی بیشتری دارند اما باید ساعات کاری تعریف‌شده خود در طول هفته را پر کنند.
به‌عنوان مثال فرض کنید یک کارمند باید هر هفته ۴۰ ساعت کار کنند و ۵ روز در هفته سرکار می‌رود، به این ترتیب او باید روزی ۸ ساعت کار کند. حالا اگر سازمان او قانون شناوری ساعت کار داشته باشد، ساعات کاری منعطفی به کارمند پیشنهاد می‌دهد مثلا ۸ صبح تا ۴ بعدازظهر، ۹ صبح تا ۵ بعدازظهر یا ۱۰ صبح تا ۶ بعدازظهر. کارمند می‌تواند یکی از این ساعات کاری را انتخاب کند و در این بازه زمانی وظایفش را انجام دهد.
در قانون شناوری ساعت کار، کارفرما ساعت‌های اصلی یا هسته‌ای مشخص می‌کند که همه کارمندان باید در این زمان در شرکت حضور داشته باشند مثلا از ساعت ۱۱ تا ۳ بعدازظهر اما خارج از این ساعات هسته‌ای، کارمندان می‌توانند زمان شروع و پایان کارشان را بر اساس ترجیحات و نیازهای شخصی خود تنظیم کنند مثلا از ساعت ۸ صبح تا ۴ بعدازظهر یا حتی ۱۱ صبح تا ۷ شب.
ساعت کاری منعطف به کارمندان کمک می‌کند تا بین کار حرفه‌ای و زندگی شخصی خود تعادل برقرار کنند، عملکرد بهتر و بازدهی بیشتری داشته باشند و استرس کمتری تجربه کنند. در نتیجه، قانون شناوری ساعت کار می‌تواند باعث افزایش رضایت شغلی کارمندان و بهبود محیط کار شود.
انواع قانون شناوری ساعت کار چیست؟
ساعت کاری منعطف انواع گوناگونی دارد که بر اساس نیاز سازمان و کارکنان، از آن‌ها استفاده می‌شود. برخی از رایج‌ترین انواع آن شامل موارد زیر است:
1_ ساعت کاری شناور یا منعطف
در این روش، کارمندان باید همان میزان ساعت کاری روزانه را کار کنند اما می‌توانند زمان شروع و پایان کارشان را در یک بازه زمانی معینی انتخاب کنند که این بازه زمانی از طرف کارفرما مشخص می‌شود. مثلا می‌توانند بین ساعت ۷ تا ۹ صبح کارشان را شروع و بین ساعت ۳ تا ۵ بعدازظهر آن را تمام کنند. به این ترتیب کارفرما می‌تواند ساعات هسته‌ای را بین ساعات ۱۰ صبح تا ۲ ظهر تعیین کند که همه کارمندان در شرکت حضور داشته باشند.
2_ هفته کاری فشرده
هفته کاری فشرده زمانی است که کارمندان در هر هفته روزهای کمتری کار می‌کنند اما ساعات کاری روزانه‌شان بیشتر است. مثلا یک کارمند به‌جای ۵ روز در هفته و روزی ۸ ساعت، ۴ روز در هفته و روزی ۱۰ ساعت کار می‌کند تا بتواند ساعات کاری هفتگی‌اش را تکمیل کند.
3_ دورکاری
دورکاری زمانی است که افراد برای انجام کارهایشان به شرکت نمی‌روند و می‌توانند در خانه یا هر جای دیگری کارهایشان را انجام دهند. در این روش باید جزئیاتی مانند ساعات کاری، نحوه ارتباط میان کارمند دورکار با همکاران، کارفرما و مشتریان و… مشخص شود.
4_ مدل ترکیبی
مدل ترکیبی زمانی است که یک کارمند هم به‌صورت دورکار و هم به‌صورت حضوری کار می‌کند. مثلا ۳ روز از خانه کار می‌کند و ۲ روز به شرکت می‌رود.
5_ کار پاره‌وقت
در این مدل، کارمندان نسبت به کار تمام وقت، روزهای کمتر یا ساعات کمتری کار می‌کنند. یعنی کارمند یا روزهای کمتر و ساعات کاری بیشتر یا روزهای بیشتر و ساعات کاری کمتری کار می‌کنند. مثلا فرض کنید یک فرد ۵ روز در هفته از ساعت ۹ صبح تا ۱ ظهر سرکار می‌رود و یک فرد دیگر ۳ روز در هفته از ساعت ۹ صبح تا ۵ بعدازظهر کار می‌کند؛ هر دو این افراد کار پاره‌وقت دارند.
این مدل برای دانشجویان، زنان خانه‌دار، مادران و پدران مجرد یا افرادی که مشکلات سلامتی دارند، مناسب است.
6_ اشتراک شغل
مدل اشتراک شغل زمانی است که دو یا چند کارمند در یک موقعیت شغلی مشترک کار می‌کنند. مثلا یک رستوران چند گارسون دارد که برخی از آن‌ها صبح تا بعدازظهر و برخی دیگر بعدازظهر تا آخرشب کار می‌کنند. همچنین مثلا ممکن است برخی از کارمندان شنبه تا دوشنبه و برخی دیگر سه شنبه تا پنجشنبه کار کند.
در این مدل، کارمندان باید برای تقسیم وظایف، مرخصی و… با یکدیگر توافق کنند.
7_ کار در ساعات نامتعارف
آخرین مدل ساعت کاری منعطف زمانی است که کارمند ساعت کاری مشخصی ندارد بلکه فقط باید وظایفش را به‌موقع و کامل انجام دهد. مثلا یک طراح گرافیست دورکار با سازمان قرارداد می‌بندد که هر هفته ۱۰ طرح آماده و ارسال می‌کند. در این مدل، میزان ساعاتی که کارمند کار می‌کند اهمیتی ندارد بلکه عملکرد او، کیفیت و نتیجه کار مهم است.
مزایای ساعت کاری شناور یا منعطف چیست؟
ساعت کاری منعطف هم برای کارمندان و هم کارفرماها مفید است. بیایید مزایای مختلف آن را برای هر یک از طرفین بررسی کنیم:
مزایا برای کارمندان
مزایای ساعت کاری منعطف برای کارمندان شامل موارد زیر است:
- میان کار حرفه‌ای و زندگی شخصی کارمندان تعادل بیشتری برقرار می‌شود.
- کارمندان در ساعات کاری که خودشان انتخاب می‌کنند، عملکرد و بازدهی بیشتری دارند.
- آزادی و استقلال بیشتری به کارمندان می‌دهد و در نتیجه احساس می‌کنند که کارفرما به آن‌ها اعتماد دارد و برایشان ارزش قائل است.
- استرس کارمندان را کم می‌کند و در نتیجه از فرسودگی شغلی آن‌ها جلوگیری می‌شود.
- باعث افزایش انگیزه، رضایت شغلی و بهره‌وری کارکنان می‌شود.
- کارمندان می‌توانند بدون مرخصی گرفتن به کارهای شخصی‌شان مثل دکتر رفتن و… رسیدگی کنند و در نتیجه باعث می‌شود کمتر مرخصی بگیرند.
- کارمندان می‌توانند در ساعات خلوت صبح و بعدازظهر به محل کار بروند و برگردند.
- والدین کارمند می‌توانند زمان کار کردن‌شان را با زمان مدرسه رفتن بچه‌ها و همسرشان هماهنگ کنند و در نتیجه مدت زمان بیشتری در کنار خانواده‌شان باشند.
- یکی از انواع قانون شناوری ساعت کار، دورکاری است که کارمندان می‌توانند از خانه کار کنند و در نتیجه در زمان رفتوآمدشان صرفه‌جویی می‌شود.
- هزینه‌های کارمندان کمتر می‌شود زیرا آن‌ها می‌توانند برای مراقبت از فرزندان خود یا رفتوآمدشان هزینه کمتری پرداخت کنند.
مزایا برای کارفرماها
مزایای ساعت کاری منعطف برای کارفرماها شامل موارد زیر است:
- قانون شناوری ساعت کار، برند کارفرمایی یک سازمان را تقویت می‌کند زیرا این قانون، مزایای زیادی برای کارمندان دارد.
- ساعت کاری منعطف باعث جذب و حفظ کارمندان با استعداد در سازمان می‌شود زیرا این قانون برای کارمندان کلی مزیت دارد و آن‌ها ترجیح می‌دهند در سازمانی که از چنین قانونی استفاده می‌کند، استخدام شوند و بمانند. به گزارش مجله کسب‌وکار هاروارد (هاروارد بیزینس ریویو)، ۸۸٪ از کارمندان ترجیح می‌دهند به‌جای داشتن یک شغل با درآمد بالا و ساعت کاری ثابت، شغلی با ساعت کاری منعطف داشته باشند. (منبع)
- هرچه یک شرکت برای متقاضیان جذاب‌تر باشد و افراد بخواهند در آن‌جا استخدام شوند و هرچه کارمندان بخواهند سال‌های بیشتری در یک شرکت کار کنند، گردش مالی آن سازمان پایین می‌آید زیرا در هزینه‌های استخدام و… آن صرفه‌جویی می‌شود.
- در قانون دورکاری، کارفرماها به فضای اداری و منابع کمتری نیاز دارند و در نتیجه در هزینه‌هایشان صرفه‌جویی می‌شود.
- این قانون باعث پرورش فرهنگ سازمانی مثبت‌تر و کارمندان متعهدتر می‌شود.
معایب ساعت کاری شناور چیست؟
اگرچه مزایای ساعت کاری منعطف بسیار بیشتر از معایب آن است اما چند عیب هم دارد که شامل موارد زیر است:
- ممکن است بعضی از کارمندان از این استقلال و آزادی عمل سوء استفاده و کم کاری کنند.
- یا برعکس مورد قبل، ممکن است کارمندان بیشتر از ساعات تعیین‌شده کار کنند و باعث خستگی و فرسودگی شغلی آن‌ها شود.
- ممکن است در هماهنگ کردن جلسات مشکلاتی پیش آید.
- ایجاد و اجرای قانون شناوری ساعت کار زمان‌بر و پیچیده است.
- از آن‌جایی که انتخاب زمان و مکان کار کردن افراد با خودشان است، ممکن است این روند بر فرهنگ سازمانی و روحیه تیم تاثیر بگذارد.
بنابراین مانند هر قانون دیگری، قانون شناوری ساعت کار هم باید با دقت ایجاد و پیاده‌سازی شود تا هم کارمندان آزادی و استقلال داشته باشند و هم فرهنگ سازمانی مثبت باقی بماند.
ساعت کاری ثابت بهتر است یا ساعت کاری شناور؟
در نهایت درباره این‌که ساعت کاری ثابت بهتر است یا ساعت کاری شناور نمی‌توان نظر کلی داد زیرا این یک انتخاب فردی است و این‌که کدام یک بهتر است به شرایط هر فرد و هر سازمان بستگی دارد. به‌عنوان مثال کارفرماها باید با توجه به نوع کسب‌وکارشان بررسی کنند که کدام یک برای آن‌ها بهتر است و بازدهی بیشتری دارد و با ارزیابی مزایا و معایب هر یک، تصمیم نهایی را بگیرند. هر کارفرمایی می‌داند که چه رویکردی برای کسب‌وکارش بهتر است.
همچنین اگر سازمانی چنین مزیتی در اختیار کارمندان قرار داد، کارمندان نیز با توجه به شرایط و ترجیحات شخصی خود باید ببینند کدام گزینه برایشان بهتر است و همان را انتخاب کنند.
کلام آخر
در نهایت، برای پاسخ به این سوال که ساعت کاری منعطف یا شناور چیست، می‌توان گفت ساعت کاری منعطف قانونی است که طبق آن، کارمندان می‌توانند ساعت شروع و اتمام کارشان را در بازه زمانی مشخصی انتخاب کنند.
بسیاری از شرکت‌های برای افزایش انگیزه، رضایت شغلی و بهبود عملکرد کارمندان، قانون شناوری ساعت کار را در سازمان اجرا می‌کنند.
منابع:
