فرایند استخدام به روش‌های مختلفی انجام می‌شود که یکی از آن‌ها استخدام قراردادی است. استخدام قراردادی یک روش استخدام است که در آن، قراردادی بین کارمند و کارفرما نوشته می‌شود و در این قرارداد علاوه‌بر وظایف کارمند، میزان حقوق او و سایر موارد الزامی، مدت زمان معینی برای همکاری در نظر گرفته می‌شود.
اگر می‌خواهید پیشنهاد شغلی را قبول کنید که با استخدام قراردادی همراه است یا اگر کارفرمایی هستید که می‌خواهید کارمندان را به صورت قراردادی استخدام کنید، مهم است بدانید که استخدام قراردادی چیست؟ انواع آن کدام‌اند؟ شرایط آن چیست؟ و با چه مزایا و معایبی همراه است؟ در این مقاله از کار از ما، این موارد را بررسی می‌کنیم.
استخدام قراردادی چیست؟
استخدام قراردادی یکی از روش‌های استخدام است که بر اساس ماده ۲ و ۷ قانون کار، در این روش یک قرارداد رسمی شامل مدت زمان همکاری، وظایف دقیق کارمند، میزان حقوق او و… بین کارمند و کارفرما بسته می‌شود و این قرارداد نشان‌دهنده توافق کارمند و کارفرما است.
در واقع استخدام قراردادی یعنی استخدام کارمند در سازمان مدت زمان خاصی دارد که پس از اتمام این مدت زمان یا قرارداد تمدید می‌شود یا کار کارمند در آن شرکت تمام می‌شود.
همچنین در این قرارداد، مسئولیت‌های هر دو طرف، یعنی کارمند و سازمان نوشته می‌شود و این کار به آن‌ها کمک می‌کند تا در طول مدت همکاری، هر دو طرف از تعهدات خود آگاه باشند.
قرارداد که یک سند مکتوب است، هم برای کارمند و هم برای کارفرما سودمند است زیرا کارمندان را از نقش و انتظارات خود آگاه می‌سازد و در عین حال، از سازمان در برابر مسائل گوناگون مانند شکایت کارمندان و… محافظت می‌کند.
اگر بخواهیم جزئی‌تر نگاه کنیم، در یک قرارداد رسمی موارد زیر نوشته می‌شود:
- مدت زمان قرارداد
- نقش دقیق و وظایف کارمند
- میزان حقوق
- مزایا، پاداش و اضافه کار
- بیمه‌های دریافتی
- اطلاعات مربوط به مرخصی
- وظایف شرکت در برابر کارمندان
- محدودیت‌های سازمان
استخدام قراردادی انواع مختلفی دارد که در ادامه به انواع آن می‌پردازیم.
- بیشتر بخوانید: بی انگیزگی کارکنان
- بیشتر بخوانید: چالش های استخدام
- بیشتر بخوانید: منتور کیست
انواع استخدام قراردادی
انواع استخدام قراردادی با توجه به نیازهای سازمان و وظایف کارمند متفاوت است و به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
1_ استخدام قراردادی غیرموقت
در قرارداد غیر موقت یا دائمی، تاریخ شروع کار، ساعات کاری، حقوق و سایر مزایا نوشته می‌شود اما قرارداد تاریخ پایان ندارد. این نوع استخدام یک مزیت اصلی برای کارفرما دارد:
کارفرماها می‌توانند پروژه‌های بلندمدت‌شان را به کارمندان بسپارند زیرا این کارمندان به‌طور دائمی در شرکت استخدام شده‌اند و با محدودیت زمانی مواجه نیستند.
استخدام قراردادی دولتی معمولا غیر موقت است؛ یعنی اکثر افرادی که در سازمان‌های دولتی استخدام می‌شوند از قراردادهای دائم برخوردار هستند مانند معلم‌ها، کارمندان بانک و…
2_ استخدام قراردادی موقت
در استخدام قراردادی موقت، تاریخ شروع کار، تاریخ پایان و میزان حقوق نوشته می‌شود. در این نوع استخدام پس از اتمام تاریخ قرارداد، کارمند و کارفرما با مشورت یکدیگر می‌توانند قرارداد را تمدید کنند؛ در غیر این صورت، کار کارمند تمام می‌شود.
مثلا برای تکمیل پروژه‌های ساختمانی، افراد مختلف مانند معمار، نقاش، برق‌کار و… به صورت موقت استخدام می‌شوند.
3_ استخدام قراردادی برای کار معین (پروژه‌ای)
در این نوع قرارداد، کارمند موظف می‌شود کار معینی انجام دهد و پس از انجام آن کار، قراردادش به پایان می‌رسد. این قرارداد اغلب برای کارمندانی به کار می‌رود که مسئول انجام پروژه‌های خاصی هستند اما تکمیل این پروژه‌ها زمان مشخصی ندارد.
مثلا سازمانی تصمیم می‌گیرد برای کسب و کارش سایت راه‌اندازی کند، این سازمان باید یک طراح وب با قرارداد معین استخدام کند زیرا این‌که پروژه طراحی وب چقدر زمان می‌برد یا چه زمانی تمام می‌شود، دقیقا مشخص نیست.
- بیشتر بخوانید: دلبستگی سازمانی
- بیشتر بخوانید: مصاحبه پنلی چیست
- بیشتر بخوانید: مصاحبه نگهداشت
شرایط استخدام قراردادی
استخدام قراردادی شرایط خاصی دارد که ممکن است این شرایط در سازمان‌های مختلف تفاوت‌های جزئی با یکدیگر داشته باشند.
ما در این قسمت، برخی از شرایط رایج آن را بررسی می‌کنیم اما باید به یاد داشته باشید که قبل از استخدام قراردادی در هر سازمان، شرایط آن را بپرسید یا مطالعه کنید. برخی از شروط مشترک استخدام قراردادی در شرکت‌های مختلف شامل موارد زیر هستند:
- بر اساس ماده ۳۲ قانون مدیریت خدمات کشوری، سازمان‌ها چه دولتی و چه خصوصی موظف‌اند فقط ۱۰٪ از کارمندان خود را به‌طور قراردادی استخدام کنند.
- حقوق افرادی که به صورت قراردادی استخدام می‌شوند، طبق قانون کار تعیین می‌شود.
- معمولا پاداش و مزایایی به کارمندان قراردادی تعلق نمی‌گیرد.
- قانون کار برای فسخ هر یک از انواع قراردادها قانون خاصی در نظر گرفته است. مثلا قرارداد موقت با فوت کارمند، بازنشسته شدن او و… می‌تواند فسخ شود.
- اطلاعات مهم مانند ساعت کار، وظایف شغلی دقیق، مدت زمان همکاری، میزان حقوق، بیمه و… باید در متن قرارداد نوشته شود.
- بیشتر بخوانید: گزارش منابع انسانی
- بیشتر بخوانید: استخدام داده محور
- بیشتر بخوانید: اشتباهات مدیران منابع انسانی
مزایا و معایب استخدام قراردادی چیست؟
استخدام قراردادی با مزایا و معایبی همراه است که در این قسمت به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.
مزایا
- هزینه کمتر: استخدام قراردادی هزینه کمتری نسبت به روش‌های استخدامی دیگر دارد. به عنوان مثال، این کارمندان اغلب به آموزش نیاز ندارند یا سایر مزایای شرکت را دریافت نمی‌کنند.
- کوتاه بودن فرایند استخدام: فرآیند استخدام کارمندان قراردادی بسیار سریع‌تر طی می‌شود و در فرایند استخدام این افراد تنها مهارت‌های آن‌ها بررسی می‌شود.
- ارائه ایده‌های جدید: از آن‌جایی که کارمندان قراردادی در شرکت‌های مختلفی کار کرده‌اند، می‌توانند ایده‌های جدیدی را به کسب و کارها ارائه دهند و به رشد و موفقیت آن‌ها کمک کنند.
- انعطاف‌پذیری بیشتر: استخدام قراردادی هم برای کارفرماها و هم برای کارمندان با انعطاف‌پذیری بیشتری همراه است. کارفرماها می‌توانند هر زمان که لازم شد کارمندانی را به طور موقت استخدام کنند تا پروژه خاصی را برای آن‌ها انجام دهند و کارمندانی که به طور قراردادی کار می‌کنند، می‌توانند زمان کاری‌شان را بر اساس زندگی شخصی‌شان تنظیم کنند.
معایب
- محدودیت زمان: کارمندانی که به طور قراردادی استخدام می‌شوند معمولا مدت زمان کمتری در شرکت می‌مانند.
- عدم امنیت شغلی: از آن‌جایی که این کارمندان با محدودیت زمان مواجه‌اند، معمولا پس از اتمام زمان قرارداد، کارشان نیز تمام می‌شود. در واقع ماهیت استخدام قراردادی این چنین است که افراد کار ثابتی ندارند، دائم باید به دنبال پروژه‌های جدید باشند و این می‌تواند استرس‌زا و وقت‌گیر باشد.
- پیشرفت شغلی کم: کارمندانی که به طور قراردادی استخدام می‌شوند اغلب از فرصت‌های پیشرفت شغلی بهره‌مند نیستند زیرا آن‌ها نه برای کار ثابت، بلکه برای پروژه‌های خاصی و به طور موقت استخدام می‌شوند.
- تعهد کمتر کارفرما: از آن‌جایی که کارمندان قراردادی به طور موقت در شرکت کار می‌کنند، کارفرماها در برابر آن‌ها تعهد و مسئولیت کمتری دارند.
تفاوت استخدام رسمی و استخدام قراردادی چیست؟
به صورت کلی و خلاصه، تفاوت میان استخدام رسمی و استخدام قراردادی شامل موارد زیر است:
- مدت زمان همکاری در استخدام قراردادی کمتر از استخدام رسمی است.
- کارمندان رسمی حقوق و مزایای ثابتی دارند اما کارمندان قراردادی هر لحظه ممکن است پروژه‌شان تمام و درآمدشان قطع شود.
- کارمندان رسمی درباره مرخصی، مزایا و سایر موارد، قوانین مشخصی دارند اما افراد قراردادی یا از این موارد بهره‌مند نیستند یا اگر هم باشند، بر اساس توافقی است که میان او و کارفرما بسته شده و در قرارداد آمده است.
- کارمندان رسمی به‌طور کلی مزایای بیشتری دارند از جمله امنیت شغلی، مزایای شغلی، بیمه و… اما کارمندان قراردادی امنیت شغلی کمتری دارند و معمولا از پاداش، بیمه و… برخوردار نیستند.
- کارمندان رسمی از فرصت‌های پیشرفت شغلی بیشتری برخوردار هستند در حالی که کارمندان قراردادی فرصت‌های محدودی برای پیشرفت شغلی دارند.
- کارمندان رسمی انعطاف‌پذیری کمتری در کارشان دارند و به همین دلیل ممکن است بیشتر در معرض فرسودگی شغلی قرار بگیرند اما همان‌طور که گفتیم، یکی از مزایای استخدام قراردادی وجود انعطاف‌پذیری بالا در کار است و این مزیت می‌تواند به میزان زیادی از فرسودگی شغلی کارمندان قراردادی جلوگیری کند.
- و در نهایت، فرایند استخدام رسمی طولانی‌تر و سخت‌تر است اما استخدام قراردادی سریع‌تر انجام می‌شود زیرا در استخدام رسمی باید فاکتورهای زیادی مانند سوابق تحصیلی، سوابق شغلی و… سنجیده شود اما در استخدام قراردادی فقط چند فاکتور اصلی مانند سطح تخصص، تجربه و… ارزیابی می‌شود.
کلام آخر
اگر بخواهیم بگوییم که استخدام قراردادی چیست؟ باید گفت استخدام قراردادی یک روش استخدام است که در آن، قرارداد یا سند مکتوبی بین کارفرما و کارمند بسته می‌شود و مواردی مثل وظایف شغلی کارمند، حقوق او، ساعات کاری و از همه مهمتر، مدت زمانی همکاری در این سند نوشته می‌شود.
منابع:
- aihr
- indeed
- goforma
- hays
- searchability
- plane
