بسیاری از افراد جویای کار ممکن است با فرایند استخدام پیمانی مواجه شوند اما استخدام پیمانی چیست؟ و چه مزایا و معایبی دارد؟ در این مطلب از سایت کار از ما این نوع استخدام را به‌طور کامل بررسی می‌کنیم.
به‌طور خلاصه، استخدام پیمانی نوعی قرارداد کاری موقت و دارای مدت زمان مشخصی است که بین کارمند و کارفرما بسته می‌شود.
این نوع استخدام با مزایایی چون برخورداری از حق بیمه و شانس استخدام رسمی همراه است اما متاسفانه معایب آن بسیار بیشتر از مزایای آن است که در ادامه مطلب آن‌ها را بررسی می‌کنیم.
استخدام پیمانی چیست؟
استخدام پیمانی یکی از انواع استخدام است. برای توضیح این‌که استخدام پیمانی چیست؟ ابتدا باید ماده ۶ قانون اساسی را بررسی کنیم. بر اساس این ماده:
استخدام پیمانی یک نوع قرارداد کاری موقت است که بین کارمند و کارفرما بسته می‌شود و بر اساس آن، کارمند برای مدت زمان معین و انجام کار مشخصی در یک سازمان استخدام می‌شود.
همچنین شرایط این استخدام بر اساس آیین‌نامه‌ای است که توسط سازمان امور اداری و استخدامی کشور به تصویب رسیده است.
به بیانی دیگر، در فرایند استخدام پیمانی قرارداد موقتی به مدت ۱ تا ۳ سال بین کارمند و کارفرما بسته می‌شود که در صورت توافق آن‌ها این قرارداد می‌تواند تا ۱۰ سال تمدید شود، در غیر این صورت قرارداد فسخ می‌شود.
در این قرارداد، موارد زیر نوشته می‌شود:
- مشخصات کارمند و کارفرما
- مدت زمان قرارداد
- عنوان شغل و وظایف شغلی کارمند
- قوانین سازمان
- ساعات کار
- میزان حقوق
- دریافت یا عدم دریافت بیمه
- و سایر موارد مثل مرخصی، مزایا، سنوات، عیدی، پاداش و…
این نوع استخدام هم در سازمان‌های دولتی و هم در سازمان‌های خصوصی مورد استفاده در قرار می‌گیرد.
- بیشتر بخوانید: مقایسه کارکنان
- بیشتر بخوانید: استخدام قراردادی چیست
- بیشتر بخوانید: چالش های استخدام
انواع استخدام پیمانی
منظور از انواع استخدام پیمانی، انواع قراردادهایی است که در فرایند این استخدام بسته می‌شود. انواع قراردادها در استخدام پیمانی بر اساس نحوه پرداخت حقوق کارمندان به ۴ دسته مختلف تقسیم می‌شوند:
1_ پرداخت بر اساس واحد کار
یکی از انواع قراردادها در استخدام پیمانی، پرداخت بر اساس واحد کار است. در این نوع قرارداد، بر اساس هر واحد کار حقوق مشخصی برای کارمند در نظر گرفته می‌شود.
واحد کار بر اساس متغیرهای مختلفی تعیین می‌شود و در هر سازمان و هر شغلی متفاوت است. مثلا واحد کار برای کارگر کارخانه، تعداد محصولاتی است که تولید می‌کند یا برای یک کارشناس فروش، تعداد محصولاتی است که می‌فروشد.
نرخ حقوق برای هر واحد کار توسط اداره سازمان امور اداری و استخدامی کشور تعیین می‌شود.
2_ پرداخت مقطوع
در قرارداد پرداخت حقوق مقطوع، کارمند و کارفرما بر سر میزان حجم کاری که کارمند باید انجام دهد و میزان حقوق پرداختی به او با یکدیگر به توافق می‌رسند. مثلا به این نتیجه می‌رسند که کارمند در هر ماه ۳ پروژه تحویل دهد و برای هر پروژه ۵ میلیون تومان به او پرداخت شود.
در این نوع قرارداد، کارفرما معمولا برای کیفیت بالای کار و تحویل زودتر از موعد مقرر، پاداش‌هایی برای کارمند در نظر می‌گیرند.
3_ پرداخت طبق قرارداد امانی
گاهی کارمند برای انجام کارش به تجهیزات خاصی نیاز دارد. در این نوع قرارداد، کارفرما قبول می‌کند که علاوه بر پرداخت حقوق کارمند، تجهیزات لازم را نیز به طور امانی در اختیار او قرار دهد.
مثلا یک نیروی تولیدکننده محتوا ممکن است تجهیزاتی مانند میکروفن، رینگ لایت، پایه دوربین و… نداشته باشد. کارفرما می‌پذیرد که این امکانات را در اختیار او قرار دهد و هر ماه مبلغ مشخصی به‌عنوان حقوق به او بپردازد.
4_ پرداخت درصدی
در این نوع قرارداد، درصدی از سود کار به کارمند پرداخت می‌شود یا اگر کارمند در حین انجام کار هزینه‌ای کرد، کارفرما آن مبلغ را به او می‌پردازد.
مثلا بر اساس این قرارداد، کارفرما موظف می‌شود به ازای هر فروش موفقیت‌آمیز توسط کارمندش، درصدی از سود محصول را به او بپردازد.
همچنین مثلا کارفرما و کارمند به این توافق می‌رسند که کارمند بخشی از کارهای خارج از شرکت را انجام دهد مانند کارهای بانکی، کارهای مربوط به صرافی و…، در این شرایط و بر اساس این نوع قرارداد، کارفرما موظف است هزینه‌های رفت و آمد کارمندش را بپردازد.
- بیشتر بخوانید: منتور کیست
- بیشتر بخوانید: مصاحبه نگهداشت
- بیشتر بخوانید: گزارش منابع انسانی
استخدام پیمانی آموزش و پرورش چیست ؟
استخدام پیمانی در اداره آموزش و پرورش نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. این سازمان برای افرادی که می‌خواهند به‌طور موقت در آموزش و پرورش کار کنند، فرصت استخدام پیمانی را فراهم کرده است.
استخدام پیمانی در آموزش و پرورش نیز مانند هر ارگان دیگری با شرایط عمومی و اختصاصی همراه است. شرایط عمومی در همه سازمان‌ها مشابه است اما شرایط اختصاصی هر سازمانی متفاوت است. موارد زیر برخی از شرایط اختصاصی استخدام پیمانی آموزش و پرورش هستند:
- سلامت جسمانی و روانی
- داشتن حداقل مدرک کارشناسی ارشد در رشته مرتبط با کار
- حداقل معدل کارشناسی ارشد ۱۴ و حداقل معدل دکتری ۱۵
- داشتن مدرک ICDL
- گواهی روان‌خوانی قرآن
این سازمان استثناهایی را نیز در نظر گرفته است، مثلا:
- افرادی که مسلمان نیستند نیازی به ارائه گواهی روان‌خوانی قرآن ندارند.
- افراد دارای معلولیت‌های جسمی حرکتی می‌توانند با داشتن معرفی‌نامه از سازمان بهزیستی، در آزمون و استخدام پیمانی آموزش و پرورش شرکت کنند. علاوه بر این، این افراد از ۳٪ سهمیه معلولیت برخوردار هستند.
- بیشتر بخوانید: دلبستگی سازمانی
- بیشتر بخوانید: مصاحبه پنلی چیست
- بیشتر بخوانید: بی انگیزگی کارکنان
استخدام پیمانی ادارات دولتی چیست؟
استخدام پیمانی همچنین در ادارات دولتی نیز انجام می‌شود. افرادی که می‌خواهند در این سازمان‌ها استخدام شوند باید شرایط عمومی و اختصاصی این سازمان‌ها را داشته باشند، سپس در آزمون‌های کتبی و مصاحبه‌های تخصصی شرکت کنند. سرانجام در صورت قبولی، استخدام می‌شوند.
برخی از شرایط اختصاصی ادارات دولتی عبارتند از:
- داشتن سلامت جسمانی و روانی برای انجام کار
- داشتن حداقل مدرک کارشناسی مرتبط با حوزه شغلی
- داشتن حداقل معدل لازم که این عدد در هر سازمانی متفاوت است.
- افراد دارای معلولیت برای این استخدام ۳٪ سهمیه معلولیت دارند.
مزایا و معایب استخدام پیمانی چیست؟
متقاضیان استخدام پیمانی باید در نظر بگیرند که معایب این استخدام بیشتر از مزایای آن است. با این حال، در این قسمت هم مزایا و هم معایب آن را بررسی می‌کنیم.
مزایا
برخی از مزایای استخدام پیمانی عبارتند از:
- برخورداری از بیمه تامین اجتماعی و مزایای آن مانند بیمه بیکاری، بیمه درمان، مستمری بازنشستگی و…
- داشتن شانس برای استخدام رسمی
معایب
برخی از معایب استخدام پیمانی عبارتند از:
- عدم امنیت شغلی به دلیل موقتی بودن این استخدام
- دریافت حقوق و مزایای کمتر نسبت به کارمندان رسمی
- عدم افزایش حقوق تا پایان قرارداد
- فرصت‌های کمتر برای ارتقا شغلی نسبت به کارمندان رسمی
- محدودیت در مرخصی گرفتن
حقوق استخدام پیمانی چقدر است؟
حقوق کارمندان پیمانی معمولا از کارمندان رسمی کمتر است. اگرچه حقوق استخدام پیمانی بر اساس فرمول مشخصی تعیین می‌شود، اما در نهایت همان عددی که کارمند و کارفرما بر سر آن به توافق می‌رسند و در قرارداد می‌نویسند، حقوق کارمند پیمانی است.
فرمول استخدام پیمانی به شرح زیر است:
حقوق توافق‌شده – بیمه کارمند، مالیات و سایر کسورات = مبلغ پرداختی ماهانه
برای مثال اگر حقوق توافق‌شده کارمند ۲۰ میلیون تومان است، ۷٪ بابت بیمه تامین اجتماعی و سایر کسورات مانند مالیات، حق بازنشستگی، خدمات درمانی و… نیز از حقوق کارمند کم می‌شود و عدد نهایی به دست آمده مثلا ۱۵ میلیون تومان، حقوق ماهانه او است.
در نظر داشته باشید که جانبازان و فرزندان شهدا از پرداخت حق تمام بیمه‌ها، حق بازنشستگی، حق مالیات و… معاف هستند.
در نهایت باید گفت که حقوق استخدام پیمانی به عوامل زیادی چون سازمان، سمت شغلی، تحصیلات و تجربه کارمند و… بستگی دارد. به همین دلیل متقاضیان برای اطلاع دقیق از حقوق یک سمت شغلی خاص در یک سازمان مشخص باید آگهی‌های استخدام را مشاهده کنند، از سازمان مورد نظرشان پرس‌وجو کنند یا از افراد شاغل در این حوزه سوال کنند.
شرایط و قوانین استخدام پیمانی
استخدام پیمانی دارای دو شرایط کلی عمومی و اختصاصی است. شرایط عمومی برای همه متقاضیان، همه سازمان‌ها و همه مشاغل یکسان است اما شرایط اختصاصی در هر سازمان و برای هر سمت شغلی متفاوت است و حتی کارفرما می‌تواند شروط مدنظر خود را تحت عنوان شرایط اختصاصی در اختیار کارمندان قرار دهد مانند حداقل مدرک تحصیلی، حداقل سابقه کار و…
برخی از مهم‌ترین شرایط عمومی استخدام پیمانی عبارتند از:
- اعتقاد داشتن و متعهد بودن به قوانین جمهوری اسلامی ایران
- اعتقاد داشتن به یکی از ادیان قابل قبول کشور
- داشتن کارت پایان خدمت برای آقایان
- نداشتن اعتیاد
- نداشتن سوء سابقه کیفری
- داشتن حداقل ۱۸ سن
- داشتن سلامت جسمانی و روانی برای انجام کار مورد نظر
علاوه بر شرایط لازم، قانون استخدام کشوری در آیین‌نامه‌ای به قوانین استخدام پیمانی اشاره کرده است که این قوانین مانند قوانین استخدام رسمی است. برخی از آن‌ها عبارتند از:
- کارمندان فقط در یک شرکت می‌توانند قرارداد پیمانی ببندند و کار کنند.
- وظایف کارمند و کارفرما باید در قرارداد پیمانی ذکر شود و هر دو طرف باید به آن وظایف عمل کنند.
- کارمندان پیمانی باید درصدی از حق بیمه‌شان را خودشان پرداخت کنند.
- در صورت بروز حوادث در حین کار که منجر به فوت یا ازکارافتادگی کارمند پیمانی شود، حق مستمری به او یا خانواده‌اش تعلق می‌گیرد.
- اگر کارمند یا کارفرما خواست قرارداد را فسخ کند باید از یک ماه قبل اطلاع دهد.
- اگر کارمند به مدت ۷ روز بدون این‌که خبر دهد غیبت غیرموجه کند، کارفرما می‌تواند به‌طور یک‌طرفه قرارداد را فسخ کند.
- اگر کارمند بیش از ۲ بار اخطار کتبی و بیش از ۱ بار توبیخ کتبی بگیرد، قرارداد او تمدید نمی‌شود.
کلام آخر
در نهایت برای پاسخ به این سوال که استخدام پیمانی چیست؟ می‌توان گفت استخدام پیمانی نوعی قرارداد کاری موقت است که بین کارمند و کارفرما بسته می‌شود. اگرچه استخدام پیمانی معایبی دارد اما همچنین با مزایایی چون برخورداری از حق بیمه و احتمال استخدام رسمی شدن همراه است.
منابع:
