آیا شما هم به دنیای سیاست علاقه‌مندید؟ علوم سیاسی رشته‌ای است که با روش‌های علمی و تجربی اثبات‌شده، روابط بین‌الملل، نظام‌های حکومتی و عملکرد سیاسی دولت‌ها را بررسی می‌کند. این رشته با داشتن زیرشاخه‌های متنوعی چون روابط بین‌الملل، سیاست تطبیقی، مطالعات امنیتی، سیاست‌گذاری عمومی و…، به افراد این امکان را می‌دهد تا سیاست‌های جهانی را از ابعاد مختلفی تحلیل کنند.
در این مطلب از کار از ما، ۱۰ تا از رایج‌ترین زیر شاخه های رشته علوم سیاسی را بررسی می‌کنیم و در نهایت به فرصت‌های شغلی، آینده شغلی و و درآمد آن می‌پردازیم.
بررسی رشته علوم سیاسی
رشته علوم سیاسی یکی از رشته‌های دانشگاهی علوم انسانی است که با استفاده از روش‌های علمی و تجربی به مطالعه حکومت‌ها، دولت‌ها و نهادهای آن‌ها می‌پردازد. در گذشته، علوم سیاسی فقط بر مطالعه حکومت‌ها متمرکز بود اما امروزه بسیار گسترده شده و همچنین عوامل اجتماعی، فرهنگی و روان‌شناختی که بر دولت و سیاست‌ها تاثیر می‌گذارند را هم بررسی می‌کند.
در واقع علوم سیاسی با استفاده از داده‌های موجود، مشاهدات تجربی و آن‌چه که هست و وجود دارد، رفتارهای سیاسی و نهادها را بررسی و نتیجه‌گیری می‌کند.
به‌طور کلی، افرادی که در این رشته تحصیل می‌کنند، با استفاده از نظریه‌ها و راه‌حل‌های علمی موجود، مشکلات جامعه را به حداقل می‌رسانند و برای بهبود اوضاع یک کشور برنامه‌ریزی می‌کنند.
به فارغ‌التحصیلان این رشته سیاست‌شناس می‌گویند که پس از اتمام تحصیلات می‌توانند در وزارت‌خانه‌ها و سایر سازمان‌های مرتبط استخدام شوند.
زیر شاخه های رشته علوم سیاسی
رشته علوم سیاسی زیرشاخه‌های مختلفی دارد که افراد در مقاطع تحصیلی بالاتر، یعنی در دوران کارشناسی ارشد و دکتری، در یکی از این زیرشاخه‌ها به ادامه تحصیل می‌پردازند. در ادامه، برخی از رایج‌ترین این گرایش‌ها را بررسی می‌کنیم:
1_ روابط بین‌الملل
یکی از اصلی‌ترین زیر شاخه های رشته علوم سیاسی، گرایش روابط بین‌الملل است؛ در این زیرشاخه، روابط سیاسی بین کشورها بررسی و موضوعات گوناگونی از جمله دلایل جنگ، سیاست‌های خارجی، اقتصاد سیاسی بین‌المللی، نهادهای بین‌المللی و… تحلیل می‌شوند.
2_ سیاست تطبیقی
یکی دیگر از زیر شاخه های رشته علوم سیاسی، سیاست تطبیقی یا سیاست همسنجشی است. این گرایش، سیاست کشورهای مختلف را مطالعه و شباهت‌ها و تفاوت‌های میان آن‌ها را بررسی می‌کند. افرادی که در این زیرشاخه درس می‌خوانند، کشورهای جهان را بر اساس مناطق مختلف دسته‌بندی کرده و آن‌ها را با یکدیگر مقایسه می‌کنند.
3_ سیاست عمومی
این زیرشاخه، سیاست‌های دولتی را تدوین و اجرا می‌کند از جمله حقوق شهروندی، مسائل بهداشتی، خدمات آموزشی، رشد اقتصادی، توسعه شهری، توسعه منطقه‌ای، حفاظت از محیط زیست و…
اگر به عنوان یک خانم برای انتخاب رشته مردد هستید، مطالعه مقاله شغل های رشته انسانی برای خانم ها نیز می‌تواند برای شما مفید باشد.
4_ اندیشه سیاسی
در گرایش اندیشه سیاسی، اندیشه‌ها، نظریه‌ها، ایدئولوژی‌های سیاسی، روندهای فکری و تاثیر آن‌ها بر تاریخ و جوامع بررسی می‌شود.
افراد در این حوزه، نظریه‌های سیاسی در دوره‌های مختلف تاریخی را بررسی می‌کنند، به مطالعه ایدئولوژی‌های سیاسی مانند سوسیالیسم، فاشیسم و… می‌پردازند، افکار متفکران سیاسی و تاثیر آن‌ها بر جوامع مختلف را تحلیل می‌کنند و در نهایت، نحوه شکل‌گیری حکومت‌ها و تغییرات سیاسی در طول تاریخ را مورد بررسی قرار می‌دهند.
5_ سیاست‌گذاری عمومی
سیاست‌گذاری عمومی یکی دیگر از زیر شاخه های رشته علوم سیاسی است که چگونگی تدوین، اجرا و ارزیابی سیاست‌های عمومی دولت را بررسی می‌کند. یعنی به تجزیه و تحلیل این موضوع می‌پردازند که دولت‌ها چگونه مشکلات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، زیست‌محیطی و امنیتی خود را حل می‌کنند و در این مسیر، چه عواملی بر عملکرد آن‌ها تاثیر می‌گذارد.
برای فهم بهتر، به مثال زیر توجه کنید:
- سیاست‌های اقتصادی: مثلا دولت چگونه مسائل مالی و موضوع یارانه را حل می‌کند؟
- سیاست‌های اجتماعی: دولت چگونه به موضوعاتی مانند بهداشت، بیمه، رفاه اجتماعی و… رسیدگی می‌کند؟
- سیاست‌های زیست‌محیطی: مشکلات مربوط به آلودگی هوا، تغییرات محیطی، مدیریت منابع طبیعی و… چگونه در یک کشور مدیریت می‌شوند؟
- سیاست‌های امنیتی و دفاعی: امنیت داخلی در یک جامعه چگونه است؟ مسائل مربوط به جرم و جنایت چگونه حل می‌شوند؟ و…
6_ فلسفه سیاست
در گرایش فلسفه سیاست، مسائل مربوط به سیاست از نگاه فلسفی بررسی می‌شوند؛ مسائلی چون دموکراسی، آزادی، حقوق بشر، وظایف، قدرت، مالکیت، عدالت، حکومت، قانون، شیوه اجرای قانون و…
افراد فعال در این حوزه، در بررسی‌هایشان به این می‌پردازند که این مسائل چه هستند؟ چرا باید وجود داشته باشند؟ چرا به آن‌ها نیاز داریم؟ و… هدف آن‌ها این است که با اجرای اصول اولیه و ضروری سیاست و حاکمیت، یک جامعه‌ایده‌آل بسازند و به‌درستی آن را سازمان‌دهی کنند.
7_ مطالعات امنیتی
رشته مطالعات امنیتی، تهدیدات امنیتی در سطح ملی و بین‌المللی و روش‌های مقابله با آن را مطالعه می‌کند. بنابراین این گرایش به تحلیل موضوعاتی چون جنگ، صلح، سیاست‌های دفاعی، امنیت سایبری و سایر مسائل امنیتی می‌پردازد.
مثلا کشورهای مختلف چگونه در برابر تهدیدها و حمله‌های تروریستی مقابله می‌کنند؟ سازمان‌های بین‌المللی مثل ناتو چگونه امنیت جهانی را تامین می‌کنند؟ و…
8_ اقتصاد سیاسی
اقتصاد سیاسی یکی از زیر شاخه های رشته علوم سیاسی و اقتصاد است. این گرایش، رابطه بین سیاست و اقتصاد در سطح ملی و بین‌المللی را بررسی می‌کند. یعنی به این موضوع می‌پردازد که چگونه سیاست‌های دولت بر اقتصاد و چگونه عوامل اقتصادی بر تصمیم‌های سیاسی تاثیر می‌گذارد؟
مثلا افراد فعال در این حوزه ممکن است این موضوع را بررسی کنند که چگونه تحریم‌های اقتصادی کشور ایران بر سیاست آن تاثیر می‌گذارد؟
9_ مطالعات منطقه‌ای
یکی دیگر از رایج‌ترین زیر شاخه های رشته علوم سیاسی، گرایش مطالعات منطقه‌ای است. در این گرایش، ویژگی‌های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی یک منطقه خاص از جهان بررسی می‌شود. فعالان این حوزه تلاش می‌کنند تا بفهمند که کشورهای یک منطقه خاص چگونه با یکدیگر تعامل می‌کنند و چه عواملی بر سیاست و اقتصاد آن‌ها تاثیر می‌گذارد.
مثلا افراد بررسی منطقه شرق آسیا می‌تواند به این صورت باشد: چین چگونه به قدرت اقتصادی دست یافته است؟ تنش‌های میان کشور چین و تایوان چه تاثیری بر جهان گذاشته است؟ و…
10_ روابط منطقه‌ای
شاید با خودتان فکر کنید که این زیرشاخه با زیرشاخه قبلی یکی هستند اما این‌طور نیست؛ شاید شباهت‌هایی با یکدیگر داشته باشند اما در عملکرد با یکدیگر متفاوت‌اند. در گرایش روابط منطقه‌ای، تعاملات سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و امنیتی میان کشورهای یک منطقه خاص بررسی می‌شوند. مثلا افراد فعال در این حوزه ممکن است روابط کشورهای منطقه خاورمیانه یعنی ایران و کشورهای عربی را بررسی کنند.
در این بررسی‌ها، همچنین نقش عوامل داخلی و خارجی در تحولات منطقه‌ای و تاثیر سیاست‌های منطقه‌ای بر روابط بین‌الملل نیز سنجیده می‌شود.
آیا می‌دانید کمترین نرخ بیکاری در کدام رشته است؟ در مقاله ذکر شده، رشته‌های ایران و جهان که کمترین نرخ بیکاری را دارند، به شما معرفی کردیم.
فرصت های شغلی رشته علوم سیاسی
قبلا در مقاله شغل های رشته علوم سیاسی به طور مفصل درباره مشاغل مرتبط با رشته علوم سیاسی بحث کرده‌ایم، در این بخش نیز اشاره‌ای به این موضوع خواهیم داشت. فارغ‌التحصیلان رشته علوم سیاسی می‌توانند در حوزه‌های مختلفی کار کنند زیرا این رشته زیرشاخه‌های متنوع و زیادی دارد. مهم‌ترین و رایج‌ترین فرصت‌های شغلی برای رشته علوم سیاسی عبارتند از:
- تحلیل‌گر سیاست: این افراد با تحقیق و تفکر انتقادی، قوانین و سیاست‌های اقتصادی، اجتماعی و امنیتی در مراکز دولتی و بین‌المللی را بررسی کرده و در نهایت حمایت یا مخالفت خود را نسبت به آن‌ها اعلام می‌کنند.
- دستیار قانون‌گذاری: دستیار قانون‌گذاری، دستیار نمایندگان مجلس و سایر مقامات دولتی است که در انجام کارها به آن‌ها کمک می‌کنند. این دستیاران با مردم ارتباط دارند، نظرات آن‌ها درباره مسائل سیاسی را بررسی می‌کنند و اطلاعات به‌دست آمده را به نمایندگان خود ارائه می‌دهند.
- مشاور سیاسی: این افراد سیاست‌های داخلی و خارجی در سازمان‌های دولتی یا بین‌المللی را تحلیل و بررسی می‌کنند.
- مدیر اجرایی: این افراد معمولا در سازمان‌های دولتی مثل وزارت کشور، وزارت دفاع، وزارت اقتصاد و… کار می‌کنند.
- کارشناس روابط بین‌الملل: این افراد معمولا در وزارت امور خارجه و سفارت‌خانه‌ها مشغول به کار هستند.
- متخصص روابط عمومی: این افراد با نوشتن متن‌های تاثیرگذار و متقاعدکننده، تلاش می‌کنند تا نظر عموم مردم را به یک فرد یا سازمان جلب کنند.
- تحلیل‌گر اطلاعاتی: این افراد با بررسی و تحلیل گروه‌های سیاسی در شرایط بحرانی، تهدیدهای امنیتی را شناسایی می‌کنند.
- مجری برنامه‌های سیاسی: این افراد تحلیل‌های سیاسی را در رسانه‌هایی چون تلویزیون، رادیو و سایر رسانه‌های دیجیتال ارائه می‌دهند.
- روزنامه‌نگار سیاسی: این افراد مسائل سیاسی را تحلیل کرده و آن‌ها را در روزنامه‌ها، شبکه‌های خبری و مجلات تخصصی منتشر می‌کنند.
- مدیر رسانه و مشاور ارتباطات سیاسی: این افراد در بخش رسانه‌ای سیاستمداران مشغول به کار هستند و واکنش‌های مردم را بررسی می‌کنند تا با افکار عمومی آشنا شوند.
- مدرس: این افراد در دانشگاه‌ها و سایر موسسات آموزشی به تدریس مسائل تخصصی سیاسی می‌پردازند.
- محقق و نویسنده: این افراد مقاله و کتاب‌های گوناگونی در حوزه علوم سیاسی می‌نویسند و همچنین تحقیقات سیاسی در مراکز پژوهشی انجام می‌دهند.
آینده شغلی و بازار کار رشته علوم سیاسی
از آن‌جایی که رشته علوم سیاسی زیرشاخه‌های متنوعی دارد، فرصت‌های شغلی برای آن زیاد است و در نتیجه آینده شغلی خوبی دارد. با این وجود، افراد علاوه‌بر داشتن مدرک تحصیلی باید تخصص، مهارت و تجربه داشته و همچنین با افراد متخصص در این حوزه در ارتباط باشند تا بتوانند شغل خوبی به دست آورند و در مسیرشان موفق شوند. مطالعه مقاله بهترین شغل های 10 سال آینده جهان نیز می‌تواند به شما کمک کند تا مسیر بهتری را برای تحصیل انتخاب کنید.
همچنین آینده شغلی رشته علوم سیاسی نیز مانند سایر رشته‌های تحصیلی در هر کشوری متفاوت است اما به‌صورت کلی تحقیقات انجام‌شده به نتیجه زیر دست یافته‌اند:
Employment of political scientists is projected to grow 3 percent from 2023 to 2033, about as fast as the average for all occupations. About 500 openings for political scientists are projected each year, on average, over the decade.
ترجمه متن:
پیش‌بینی می‌شود که تا سال ۲۰۳۳، وضعیت اشتغال در رشته علوم سیاسی نیز مانند سایر رشته‌ها به‌طور میانگین حدود ۳٪ رشد کند. یعنی به‌طور متوسط، هر سال حدود ۵۰۰ فرصت شغلی برای فارغ‌التحصیلان علوم سیاسی به وجود می‌آید.
منبع: myfuture
فرصت‌های شغلی جدید احتمالا به دلیل عوض کردن شغل افراد، تغییر جایگاه شغلی کارکنان، بازنشسته شدن کارمندان سابق و… به وجود می‌آید.
میزان درآمد رشته علوم سیاسی
میزان درآمد افراد در رشته علوم سیاسی بر اساس موقعیت جغرافیایی افراد متفاوت خواهد بود. متاسفانه نرخ دقیقی از درآمد رشته علوم سیاسی در ایران مشخص نیست اما برخی از آمارها نشان می‌دهند که میزان دستمزد ماهانه این افراد بیش از ۱۵ میلیون تومان است.
در سطح بین‌المللی، میانگین درآمد افراد با تحصیلات علوم سیاسی حدودا بین ۵۰ تا ۱۰۰ هزار دلار در سال است. این عدد بر اساس به نوع شغل، سطح تحصیلات، تجربه شغلی، مهارت‌ها و تخصص‌های لازم، جایگاه شغلی، نوع سازمان و حتی موقعیت مکانی و محل زندگی آن‌ها تغییر می‌کند.
کلام آخر
رشته علوم سیاسی به بررسی و تحلیل حکومت‌ها، سیاست‌ها، روابط میان آن‌ها و… می‌پردازد و دارای گرایش‌های زیادی است. افراد می‌توانند بر اساس علاقه، آینده شغلی و سایر ترجیحات، یکی از زیر شاخه های رشته علوم سیاسی را انتخاب و در آن فعالیت کنند.
منابع:
- britannica
- thebalancemoney
- indeed
