ارزیابی عملکرد فرایندی است که سازمان‌ها برای بررسی عملکرد کارمندان و میزان پیشرفت آن‌ها در جهت دستیابی به اهداف شغلی، آن را به کار می‌گیرند. ارزیابی عملکرد توسط مدیران و به‌طور منظم سالی دو یا یک بار انجام می‌شود. هدف از این ارزیابی، بررسی اهداف مورد انتظار و کمک به موفقیت کارمند و سازمان است.
در این مقاله از سایت کار از ما ارزیابی عملکرد را تعریف می‌کنیم، اهداف ارزیابی عملکرد را بررسی می‌کنیم، به بررسی شاخص ارزیابی می‌پردازیم و در نهایت برای ارزیابی عملکرد ابزارهایی را معرفی می‌کنیم.
ارزیابی عملکرد چیست؟
ارزیابی عملکرد فرایندی است که در آن، عملکرد یک کارمند به‌طور منظم از سوی مدیرش ارزیابی می‌شود. این ارزیابی اغلب به صورت سالانه انجام می‌شود اما برخی از سازمان‌ها آن را ۳۰، ۶۰ و ۹۰ روزه یا هر ۶ ماه یک بار نیز انجام می‌دهند.
در طول ارزیابی عملکرد، مدیر دستاوردهای کارمند، عملکرد کلی او و نقش او در سازمان را بررسی می‌کند و درباره آن‌ها نظر می‌دهد. همچنین بررسی می‌کند که آیا کارمند به اهداف خود رسیده است یا نه. در این ارزیابی کارمند می‌تواند در مورد آن‌چه که فکر می‌کند در کوتاه‌مدت یا بلندمدت می‌تواند به دست آورد نیز صحبت کند.
ارزیابی عملکرد به مدیران و کارمندان این فرصت را می‌دهد تا بدانند که کارمند چه کاری را درست انجام می‌دهد و در چه کاری نیاز به بهبود دارد.
- بیشتر بخوانید: شغل های رشته علوم سیاسی
- بیشتر بخوانید: بهترین شغل های 10 سال آینده جهان
- بیشتر بخوانید: نیاز سنجی آموزشی
اهداف ارزیابی عملکرد چیست؟
اهداف ارزیابی عملکرد به معنای اهداف یک سازمان یا نتیجه موردنظر از فرایند ارزیابی عملکرد است. آگاهی از این اهداف بسیار مهم است زیرا به ما کمک می‌کنند تا بفهمیم که چرا ارزیابی عملکرد در محل کار برای موفقیت کارمندان و سازمان اهمیت دارد.
این اهداف شامل موارد زیر هستند:
1_ بهبود بهره‌وری
سطح بهره‌وری کارمندان به‌طور مستقیم بر موفقیت یک سازمان تاثیر می‌گذارد. یک کارمند باید به اندازه کافی در کار خود کارآمد و سازنده باشد تا ارزیابی عملکرد مثبتی کسب کند. نکته مثبت این‌جاست که مدیران می‌توانند با استفاده از فرایند ارزیابی، به بهبود عملکرد کارمندان کمک کنند.
اگر بهره‌وری یک کارمند کمتر از حد انتظار و اهداف شغلی باشد، مدیران با استفاده از ارزیابی عملکرد می‌توانند به کارمندان بگویند که دقیقا باید چه کاری انجام دهند تا انتظارات را برآورده کنند.
2_ شناسایی اشتباهات
اشتباه کردن در حین انجام کار طبیعی است و ارزیابی عملکرد به مدیران و کارمندان کمک می‌کند تا مشکلات را شناسایی کرده و به سرعت به آن‌ها رسیدگی کنند. آن‌ها همچنین می‌توانند با همکاری یکدیگر، برای جلوگیری از تکرار اشتباهات در آینده، راه‌حل‌ها و اهدافی کشف کنند. در نهایت، این کار به کارمندان کمک می‌کند تا در محل کار احساس امنیت بیشتری داشته باشند و عملکرد آن‌ها بهبود یابد.
3_ ایجاد فرصت‌های پیشرفت
فرایند ارزیابی عملکرد، گزارشی در مورد عملکرد کارمندان ارائه می‌دهد و به مدیران کمک می‌کند تا راحت‌تر تصمیم بگیرند که کدام کارمند بر اساس عملکرد خوبش، مستحق ارتقای شغلی است. در واقع مدیران به ارزیابی‌های خود نگاه می‌کنند، عملکرد کارمندان را با یکدیگر مقایسه می‌کنند و در نهایت تصمیم می‌گیرند که کدام یک از کارمندان برای یک نقش شغلی جدید و پیشرفته‌تر آمادگی و توانایی بیشتری دارد.
4_ تعیین اهداف کارمندان
در جلسات ارزیابی عملکرد، مدیر و کارمند در مورد اهداف حرفه‌ای کارمند با یکدیگر صحبت می‌کنند. مثلا مدیر اهدافی تعیین می‌کند که کارمند باید در یک بازه زمانی خاص به آن‌ها دست یابد. برای مثال ممکن است مدیر یک پروژه برای کارمند تعیین کند و از او بخواهد تا در یک بازه زمانی سه ماهه، آن پروژه را به اتمام رساند. همچنین کارمند می‌تواند بر اساس عملکرد خود یا نیازهای سازمان، اهدافی را پیشنهاد دهد.
5_ ایجاد فرصت‌هایی برای توسعه کارمندان
گاهی اوقات فرایند ارزیابی عملکرد از طریق آموزش، سمینارها، کنفرانس‌ها و…، فرصت‌های رشد و توسعه را در اختیار کارمندان قرار می‌دهد.
در طول ارزیابی عملکرد، مدیران به کارمندان بازخورد می‌دهند و از آن‌ها می‌خواهند تا توصیه‌هایی را در کارهایشان پیاده کنند. این کار، فرصت‌های توسعه را در اختیار کارمندان قرار می‌دهد؛ یعنی به کارمندان کمک می‌کند تا عملکرد خود را بهبود بخشند و برای توسعه خود برنامه‌ریزی کنند.
6_ افزایش اعتماد به نفس
ارزیابی عملکرد اغلب اعتماد به نفس کارمندان را افزایش می‌دهد زیرا در این فرایند مدیران بازخوردهای سازنده‌ای به کارمندان می‌دهند و از عملکرد موثر آن‌ها تقدیر و تشکر می‌شود. به دنبال تقدیر و تشکر، کارمندان متوجه می‌شوند که کارهای ارزشمندی انجام داده‌اند، در نتیجه اعتماد به نفس‌شان بالاتر می‌رود و عملکردشان بهبود می‌یابد.
7_ تعیین پیشرفت کارمندان
شرکت‌ها با استفاده از روش‌های مختلفی عملکرد کارمندان را ارزیابی می‌کنند. به‌عنوان مثال برخی از مدیران برای ارزیابی عملکرد کارمندان گزارش‌هایی از جزئیات دستاوردهای کارمندان، سطح بهره‌وری آن‌ها و آمارهایی از عملکرد آن‌ها را تهیه می‌کنند. این گزارش‌ها به مدیران کمک می‌کند تا به صورت دقیق‌تر بر کارمندان نظارت کنند و تصمیم بگیرند که ترفیع یا افزایش حقوق باید برای کدام یک از کارمندان انجام شود.
همچنین این گزارش می‌تواند به مدیران کمک کند تا بفهمند که آیا کارمندان در کارشان مشکل خاصی دارند یا نه و در صورت داشتن مشکل، برای حل آن اقدام کنند.
8_ رفع نیازهای آموزشی
متخصصان منابع انسانی می‌توانند با بررسی اهداف ارزیابی عملکرد، می‌توانند مشکلات کارمندان در بخش‌های مختلف را شناسایی کنند. سپس با استفاده از اطلاعات به دست آمده، نیازهای آموزشی را شناسایی و برای فراهم کردن دوره‌های آموزشی مورد نیاز برنامه‌ریزی می‌کنند.
مثلا اگر یک مدیر متوجه شود که اکثر کارمندان یک بخش در استفاده از نرم‌افزار جدید مشکل دارند و بهره‌وری آن‌ها به میزان قابل توجهی پایین آمده، ممکن است یک جلسه آموزشی در مورد نحوه استفاده از آن نرم‌افزار را برای کارمندان برگزار کند.
- بیشتر بخوانید: شاخص های ارزیابی عملکرد کارکنان
- بیشتر بخوانید: الگوی کرک پاتریک
- بیشتر بخوانید: فرایند جذب و استخدام نیروی انسانی
شاخص ارزیابی عملکرد چیست؟
اساس هر کسب و کاری تعیین و دستیابی به اهداف شرکت است و هر مدیری برای دستیابی به این اهداف باید دائم از عملکرد کارمندان خود آگاه باشد. مدیران با شاخص‌های زیر می‌توانند عملکرد کارمندان را ارزیابی کنند:
1_ بهره‌وری
یکی از مهم‌ترین شاخص‌های ارزیابی عملکرد کارمندان بهره‌وری آن‌هاست زیرا این شاخص در موفقیت یک کسب و کار نقش زیادی دارد.
کارمندانی که بهره‌وری بالایی دارند، کارها را به موقع انجام می‌دهند، خروجی کارها را به حداکثر می‌رسانند و به کسب و کارها این امکان را می‌دهند تا کارهای بیشتری انجام دهند، از فرصت‌ها استفاده کنند و مزیت رقابتی خود را بالا ببرند.
شرکت‌ها می‌توانند با حمایت از کارمندان، فراهم کردن ابزارهای موردنیاز و ارائه انگیزه کافی به آن‌ها، بهره‌وری آن‌ها را بالا ببرند و موفقیت سازمان را رقم بزنند.
2_ کیفیت کار
یکی دیگر از عوامل موفقیت و شهرت یک سازمان، کیفیت کار کارمندان است. کارمندانی که کارشان را با کیفیت بالاتری انجام می‌دهند تاثیر ماندگارتری بر مشتریان می‌گذارند، بهره‌وری تیم را بالا می‌برند و برای شرکت شهرت بالایی رقم می‌زنند.
3_ دستیابی به اهداف
این‌که یک کارمند چقدر به اهداف شغلی‌اش می‌رسد نشان‌دهنده تعهد و توانایی او برای تبدیل ایده‌ها به واقعیت است. توانایی دستیابی به اهداف نماد رشد و موفقیت سازمان است. علاوه‌بر این، فرهنگ مسئولیت‌پذیری، استقلال و بهبود را ترویج می‌دهند. بنابراین تعیین اهداف واقع‌بینانه، مسیر حرکت به سوی موفقیت را فراهم می‌کند.
برای ارزیابی این شاخص، تکمیل اهداف هر کارمند را ارزیابی کنید، به کارمندان برتر پاداش دهید و با استفاده از داستان‌های موفقیت آن‌ها، انگیزه سایر کارمندان را بالا ببرید.
4_ مدیریت زمان
شاخص مدیریت زمان نشان‌دهنده این است که کارمندان با چه سرعتی مشکلات را حل می‌کنند.
مدیریت زمان می‌تواند بهره‌وری سازمان را افزایش دهد، تجربه مشتریان را بهبود بخشد و با ایجاد یک برنامه‌ریزی دقیق به ما کمک می‌کند تا اکثر کارهایمان را تکمیل کنیم.
5_ همکاری تیمی
شاخص همکاری تیمی باعث افزایش درآمد و رضایت مشتری می‌شود زیرا اعضای تیم برای رسیدن به یک هدف مشترک تلاش می‌کنند تا محیط کارشان را به محیط مثبت و سازنده‌ای تبدیل کنند.
برای اندازه‌گیری این شاخص باید عملکرد کارمندان تیم را سنجید. این‌که چقدر ایده جدید ارائه می‌دهند و چقدر همکاری می‌کنند.
کار تیمی در دنیایی که روابط اجتماعی و خلاقیت دو عامل اصلی رشد و موفقیت هستند، بسیار مهم است.
6_ سازگاری و نوآوری
سازمان‌ها می‌توانند با ارزیابی سازگاری و نوآوری کارمندان، افرادی را شناسایی کنند که فرهنگ سازنده شرکت را پرورش می‌دهند.
برای ارزیابی این شاخص باید مهارت‌ها، طرز فکر کارمند و رویکرد آن‌ها برای حل مسائل را ارزیابی کرد.
در دنیای همیشه در حال پیشرفت، نوآوری و سازگاری ابرقدرت‌هایی هستند که کارمندان و کسب و کارها را جلو می‌برند. از این رو، این دو شاخص ضرورت‌های استراتژیک و تجاری هستند.
7_ رضایت مشتری
این شاخص، توانایی کارمندان در حل مساله، مهارت‌های بین فردی و تعهد به ارائه خدمات را نشان می‌دهد. کارمندانی که در سطح بالایی از این شاخص قرار دارند، نیازهای مشتریان را به‌طور کامل درک و مشکلات آن‌ها را برطرف می‌کنند.
هرچه سطح رضایت مشتریان نسبت به یک برند بیشتر باشد، فروش و شهرت آن برند بیشتر می‌شود. وقتی شرکت‌ها خدمات عالی به مشتریان ارائه می‌دهند، مشتریان بیشتر به آن‌ها اعتماد می‌کنند.
موفقیت یک شرکت و رضایت مشتریان نسبت به آن شرکت به عملکرد کارمندان آن بستگی دارد.
8_ میزان غیبت
این شاخص میزان تعهد کارمندان به کارشان را نشان می‌دهد. نرخ بالای غیبت بر روحیه کاری تیم تاثیر می‌گذارد، مانع از بهره‌وری می‌شود و جریان کار را مختل می‌کند.
نرخ پایین غیبت نه تنها کارآمد بودن را بالا می‌برد، بلکه نشان‌دهنده حرفه‌ای بودن و مسئولیت‌پذیری کارمندان است و به ایجاد یک محیط کار سازنده کمک می‌کند.
9_ مشارکت کارمندان
مشارکت کارمندان خلاقیت آن‌ها را بالا می‌برد و به آن‌ها کمک می‌کند تا خدمات بهتری به مشتریان ارائه می‌دهند و یک محیط کار مثبتی پرورش می‌دهند.
همچنین سازمان‌ها با ارزیابی این شاخص می‌توانند به کارمندان کمک کنند تا بخش‌هایی که نیاز به بهبود دارند را برطرف کنند و یک محیط کاری پویایی ایجاد کنند که کارمندان در آن احساس تعلق و توانمندی کنند.
- بیشتر بخوانید: برند کارفرمایی
- بیشتر بخوانید: سوالات قدرتمند کوچینگ
- بیشتر بخوانید: چشم انداز سازمان
ابزارهای ارزیابی عملکرد
در این قسمت، ابزارهای مختلف ارزیابی عملکرد کارمندان را مورد بررسی قرار می‌دهیم. هدف ما این است به شما کمک کنیم تا موثرترین ابزار ارزیابی عملکرد برای سازمان‌تان را شناسایی کنید.
1_ بررسی عملکرد سالانه
این بررسی سالی یک بار انجام می‌شود و در این ارزیابی، عملکرد کارمند در سال گذشته ارزیابی می‌شود، به او بازخورد داده می‌شود، اهداف تعیین می‌شوند و درباره زمینه‌هایی که نیاز به توسعه و بهبود دارند، صحبت می‌شود.
مزایای این روش عبارتند از:
- بررسی‌های سالانه در زمان صرفه‌جویی می‌کنند.
- پس از ارزیابی می‌توان به عملکرد خوب کارمندان پاداش داد.
- یک برنامه استاندارد سالانه به شما اجازه می‌دهد تا به‌راحتی بتوانید اسناد و مدارک گذشته را ارزیابی کنید.
2_ بازخورد ۳۶۰ درجه‌ای
این ابزار یک استراتژی ارزیابی است که در آن، عملکرد کارمندان از چند جهت ارزیابی می‌شود.
مزایای این روش عبارت است از:
- مدیران می‌توانند یک دیدگاه چامع‌تری نسبت به عملکرد کارمندان داشته باشند.
- مشارکت دادن کارمندان در ارائه بازخورد، فرهنگ مسئولیت‌پذیری را ترویج می‌کند.
- تقسیم یکنواخت حجم کار بین افراد، فشار یک گروه را کاهش می‌دهد.
3_ خود ارزیابی
خودارزیابی کارمندان می‌تواند بینش‌های ارزشمندی را در اختیار بخش منابع انسانی قرار دهد.
خودارزیابی می‌تواند به‌عنوان یک خط پایه به‌شمار رود به‌طوری که مدیران و منابع انسانی برای تصدیق ارزیابی‌ها، آن را با سایر ابزارها مقایسه می‌کنند. مثلا فرض کنید یک کارمند معتقد است که در یک زمینه خاص عالی است اما ارزیابی‌های دیگر این را نشان نمی‌دهند، در این صورت، این تفاوت ممکن است نشان‌دهنده نکته مهمی باشد که بخش منابع انسانی باید این نکته را شناسایی کند.
خود ارزیابی با مزایای زیر همراه است:
- خودارزیابی به کارمندان اجازه می‌دهد تا بر دستاوردها، زمینه‌های تخصص و رشد شخصی خود تمرکز کنند.
- این ابزار معیار ارزشمندی است برای مقایسه مهارت ادراک‌شده یک کارمند با عملکرد واقعی او.
- به کارمندان این امکان را می‌دهد تا از نقاط قوت و ضعف و عملکرد کلی خود آگاه شوند.
ارزیابی عملکرد کارکنان
ارزیابی عملکرد کارکنان گزارش مستندی است که نشان می‌دهد یک کارمند تا چه حد به اهداف و مسئولیت‌های خود عمل می‌کند.
از آن‌جایی که دریافت بازخورد شفاف می‌تواند کارایی کارمندان را افزایش دهد، بنابراین ارزیابی‌های عمیق و منظم عملکرد آن‌ها بسیار کمک‌کننده است.
مدیران باید با ارزیابی کامل عملکرد کارمندان و شناسایی نقاط قوت و ضعف آن‌ها، بازخوردهای سازنده‌ای به آن‌ها ارائه دهند به‌طوری که الهام‌بخش باشد و انگیزه و مشارکت کارمندان را بالا ببرد تا عملکردشان بهبود یابد. همچنین مدیران باید انتظاراتی که از کارمندان دارند را به‌طور واضح بیان کنند و با شناسایی و پاداش دادن به عملکرد خوب آن‌ها، یک تجربه ارزیابی مثبت و سازنده‌ای برای همه طرف‌های درگیر در این فرایند ایجاد کنند.
یک فرایند ارزیابی جامع و منصفانه به کارمندان این امکان را می‌دهد تا زمینه‌هایی که نیاز به بهبود دارند را شناسایی کنند، برای رشد و موفقیت خود اهدافی تعیین کنند و یک فرهنگ کاری مثبتی ایجاد کنند.
کلام آخر
به‌طور خلاصه، ارزیابی عملکرد به‌خوبی انجام‌شده، بخش مهمی از رشد و توسعه حرفه‌ای کارمندان و موفقیت یک کسب و کار است. مدیران با این ارزیابی و سنجش شاخص‌های ارزیابی مانند میزان بهره‌وری، کیفیت کار و سازگاری کارمندان تلاش می‌کنند تا به اهداف ارزیابی دست یابند مانند بهبود بهره‌وری، شناسایی اشتباهات، ایجاد فرصت‌هایی برای پیشرفت و توسعه، افزایش اعتماد به نفس کارمندان و…
منابع:
