ماده ۶۲ قانون کار گفته است که جمعه روز تعطیل همراه با مزد کارگران و کارمندان است و اگر کارگران به هر دلیلی در روز جمعه مشغول به کار شدند، حقوق روز جمعه آن‌ها باید ۴۰٪ بیشتر از حقوق روزهای عادی آن‌ها باشد؛ به این اصل، جمعه کاری می‌گویند و یکی از حقوق اولیه و اصلی کارگران است.
در این مطلب از سایت کار از ما به این می‌پردازیم که جمعه کاری چیست؟ فوقالعاده جمعه کاری چیست؟ فرمول محاسبه جمعه کاری چیست؟ تفاوت جمعه کاری با تعطیل کاری و اضافه کاری چیست؟ و در نهایت، جمعه کاری در ماموریت به چه شکل است؟
منظور از جمعه کاری در قانون کار چیست؟
جمعه کاری یکی از حقوق کارمندان است که توسط اداره قانون کار در نظر گرفته شده است.
تعریف جمعه کاری در قانون کار طبق ماده ۶۲ به شرح زیر است:
روز جمعه، روز تعطیل هفتگی کارگران است.
تعطیل یک روز معین در هفته اجباری است.
هنگام کار در روز جمعه ٪۴۰ اضافه بر مزد دریافت خواهند کرد.
به زبان ساده، قانون اداره کار می‌گوید که روز جمعه، روز تعطیل کارگران و کارمندان است. برخی از مشاغل مانند کارخانه‌ها، نمی‌توانند حتی یک روز هم کار نکنند؛ به همین دلیل اداره کار قانون جمعه کاری را بنا نهاده و آن را یکی از حقوق اصلی کارمندان معرفی کرده است. به این معنا که اگر فردی روز جمعه را هم کار کند، بر اساس جمعه کاری در قانون کار باید حقوق و مزایای بیشتری دریافت کند که این حقوق، جمعه کاری نام دارد.
بنابراین از آن‌جایی که جمعه روز تعطیل کارمندان است، هیچ کارفرمایی نمی‌تواند کارمندانش را مجبور به کار در روز جمعه کند مگر این‌که هنگام استخدام درباره این شرایط با آن‌ها صحبت کرده باشد، در قرارداد کاری به آن اشاره شده باشد یا کارفرما و کارمند برای کار کردن در روز جمعه با یکدیگر به توافق رسیده باشند و کارمند حتما رضایت خود را اعلام کرده باشد.
همچنین طبق قانونی که وجود دارد، کارفرما باید برای کارگری که روز جمعه سر کار حاضر می‌شود، روز دیگری را به‌عنوان روز تعطیل در نظر بگیرد. در صورتی که چنین حقی به کارگر داده نشود، کارفرما باید به او اضافه کار بدهد.
بر اساس ماده ۶۲ و ۵۲ قانون کار، تعداد ساعات کاری کارگران و کارمندان در طول هفته، یعنی از روزهای شنبه تا پنجشنبه حدود ۴۴ ساعت است؛ در صورتی که ساعات کاری از این تعداد بیشتر شود، آن ساعات به‌عنوان اضافه کاری در نظر گرفته می‌شود. جمعه کاری می‌تواند بخشی از همین ۴۴ ساعت کاری در طول هفته باشد اما در هر صورت کارفرما باید برای ساعات کاری روز جمعه، حقوق بیشتری پرداخت کند.
- بیشتر بخوانید: بیمه کارفرما
- بیشتر بخوانید: شغل های با سرمایه کم
فوق العاده جمعه کاری چیست؟
اضافه کاری‌هایی که افراد در روز جمعه انجام می‌دهند را فوقالعاده جمعه کاری می‌نامند. مثلا فرض کنید ساعات کاری روزانه یک کارگر ۸ ساعت است، اگر این کارگر روز جمعه سرکار حاضر شود و ۱۰ ساعت کار کند، ۸ ساعت آن جزو ساعات جمعه کاری او است و ۲ ساعت اضافه آن فوقالعاده جمعه کاری محسوب می‌شود.
فرمول محاسبه جمعه کاری در قانون کار
از آن‌جایی که جمعه کاری یکی از حقوق اصلی کارمندان و کارگران است، نحوه محاسبه حقوق جمعه کاری در قانون کار با سایر روزهای تعطیل فرق دارد. جمعه کاری را می‌توان با دو روش محاسبه کرد:
جمعه کاری عادی
این روش برای مواقعی است که کارگر در روز جمعه مانند سایر روزهای کاری سرکار می‌رود اما به جای آن، روز دیگری را در طول هفته تعطیل است. یعنی زمانی که فرد ۴۴ ساعت در هفته کار می‌کند و هیچ اضافه کاری ندارد.
در این روش افراد علاوه‌بر مزد معمول روزانه، ۴۰٪ فوقالعاده جمعه کاری دریافت می‌کنند.
مزد معمول روزانه + ۴۰٪ فوقالعاده جمعه کاری
بنابراین، دستمزد هر ساعت جمعه کاری ۱.۴ برابر دستمزد هر ساعت حقوق روزهای عادی است. مثلا اگر حقوق روزهای عادی یک کارگر ساعتی ۲۰۰ هزار تومان است، حقوق جمعه کاری او ساعتی ۲۸۰ هزار تومان خواهد بود.
جمعه کاری با اضافه کاری
این روش برای مواقعی است که کارگر در روز جمعه سرکار می‌رود و هیچ روز دیگری در هفته به‌عنوان روز تعطیل ندارد. بنابراین محاسبه حقوق آن‌ها به این صورت است که باید به غیر از دستمزد جمعه کاری، اضافه کاری هم دریافت کنند.
میزان حقوق افراد با این شرایط به این صورت است:
مزد معمول روزانه + ۴۰٪ فوقالعاده جمعه کاری + ۴۰٪ حق اضافه کار
در این شرایط، حقوق افراد برای هر ساعت اضافه کاری برابر است با حقوق پایه یک ساعت کار + ۸۰٪ اضافه
علاوه‌بر فرمول‌های گفته در این قسمت، شما می‌توانید با بسیاری از سایت‌ها، نرم‌افزارهای حسابداری، اپلیکیشن‌ها و… حقوق جمعه کاری را به صورت آنلاین و حتی دقیق‌تر محاسبه کنید.
- بیشتر بخوانید: بهترین شغل های 10 سال آینده ایران
- بیشتر بخوانید: شغل پردرآمد برای آقایان
درصد و ضریب حقوق جمعه کاری
با در نظر گرفتن ماده ۶۲ قانون کار که می‌گوید جمعه روز تعطیل است و کارگران نباید در این روز کار کنند، در صورتی که کارگران به هر دلیلی در روز جمعه کار کنند باید برای آن‌ها ضریب جمعه کاری محاسبه و پرداخت شود.
قانون اداره کار، ضریب حقوق جمعه کاری را ۴۰٪ حقوق کار عادی تعیین کرده است. البته این ضریب برای مواقعی است که ساعات کاری روز جمعه در همان ۴۴ ساعت هفتگی حساب شود؛ یعنی درست است که کارگر در روز جمعه سرکار آمده ولی کارفرما روز دیگری را در هفته بعد به‌عنوان روز تعطیل برای او در نظر می‌گیرد. بنابراین این فرد هیچ اضافه کاری انجام نداده است و فقط حقوق جمعه کاری را دریافت می‌کند. درصد و ضریب حقوق جمعه کاری را در ادامه با مثالی بررسی می‌کنیم تا درک واضحی از آن پیدا کنید.
فرض کنید حقوق ساعتی یک کارگر در روزهای عادی ۱۰۰ هزار تومان است. اگر این کارگر روز جمعه سرکار رفته باشد و ساعات کاری هفتگی او همان ۴۴ ساعت باشد بدون اضافه کار، فقط به دلیل این‌که جمعه روز تعطیل است و این کارگر در روز جمعه سرکار رفته، حقوق ساعتی او برای روز جمعه ۱۴۰ هزار تومان محاسبه می‌شود. اگر این کارگر در روز جمعه ۸ ساعت کار کرده باشد، فرمول محاسبه حقوق جمعه کاری او به شرح زیر است:
۱,۱۲۰ = ۸ × ۱.۴ × ۱۰۰
یعنی این کارگر در روز جمعه ۱ میلیون و ۱۲۰ هزار تومان کار کرده در حالی که حقوق او در یک روز معمولی ۸۰۰ هزار تومان است زیرا:
۸۰۰ = ۸ × ۱۰۰
اگر جمعه کاری افراد اضافه کار باشد، یعنی علاوه‌بر این که جمعه را کار کرده‌اند، در طول هفته روز تعطیل دیگری برای آن‌ها در نظر نگرفته‌اند و همچنین ساعات کاری جمعه‌ای که کار کرده بیش از آن ۴۴ ساعت کار هفتگی است، درصدها و ضریب‌های حقوق آن‌ها متفاوت می‌شود. در این شرایط آن‌ها ۴۰٪ برای روز جمعه و ۴۰٪ برای اضافه کاری حقوق دریافت می‌کنند. اگر بخواهیم این مورد را با مثال قبل توضیح دهیم، فرمول آن به صورت زیر است:
۱۴۴۰ = ۸ × ۱.۸ × ۱۰۰
عدد به دست آمده به این معناست که حقوق این کارگر در روز جمعه که ۸ ساعت به‌عنوان اضافه کار، کار کرده است ۱ میلیون و ۴۴۰ هزار تومان است.
- بیشتر بخوانید: شغل های رشته انسانی برای خانم ها
- بیشتر بخوانید: بهترین شغل برای خانم ها در آلمان
تفاوت جمعه کاری و تعطیل کاری
برای درک تفاوت جمعه کاری و تعطیل کاری باید به تعریف هر یک بپردازیم:
- جمعه کاری: همان‌طور که گفتیم، طبق قانون اداره کار جمعه روز تعطیل با مزد کارگران است و این حق را دارند که در این روز سر کار نروند اما اگر به هر دلیلی کارگران روز جمعه سرکار بروند، به دلیل تعطیل بودن روز جمعه، حقوق آن روز برای آن‌ها بیشتر حساب می‌شود؛ به این شرایط جمعه کاری می‌گویند.
- تعطیل کاری: در ماده ۶۳ قانون کار، تعطیلات رسمی کشور در تقویم و همچنین ۱۱ اردیبهشت روز کارگر برای همه کارگران شامل روزهای تعطیل با مزد است. اگر به هر دلیلی نیاز شد کارگران در روزهای تعطیل رسمی سرکار بروند، حقوق تعطیل کاری به‌عنوان همان اضافه کاری معمولی برای آن‌ها محاسبه می‌شود. طبق قانون وزارت کار، حقوق اضافه کاری ۴۰٪ دستمزد بیشتر است. بنابراین می‌توان گفت تعطیل کاری نام دیگر اضافه کاری است.
اجازه بدهید با مثالی این دو اصطلاح را توضیح دهیم تا تفاوت میان آن‌ها را به‌طور دقیق درک کنید:
فرض کنید در یک هفته یک روز تعطیل رسمی وجود دارد؛ اگر یک کارگر هم در روز جمعه و هم در روز تعطیل رسمی سرکار برود، میزان حقوق دریافتی او در این دو روز به شرح زیر است:
- جمعه کاری: ۴۰٪ جمعه کاری + ۴۰٪ اضافه کار
- تعطیل کاری: ۴۰٪ اضافه کار
همان‌طور که می‌بینید، حقوق جمعه کاری بیشتر است زیرا در جمعه‌کاری هم برای روز جمعه و هم برای اضافه کار حقوق پرداخت می‌شود اما حقوق تعطیل کاری فقط شامل اضافه کار است.
- بیشتر بخوانید: کار در خانه بدون سرمایه اولیه
- بیشتر بخوانید: شغل های پردرآمد
تفاوت جمعه کاری و اضافه کاری
برای درک تفاوت جمعه کاری و اضافه کاری باید به تعریف هر یک بپردازیم:
جمعه کاری
همان‌طور که در قسمت قبل توضیح دادیم، جمعه کاری به این معناست که افراد به هر دلیلی روز جمعه سرکار بروند و کار کنند.
ساعات کار جمعه کاری اگر با ساعات کار هفتگی اصلی حساب شود، دستمزد آن‌ها همان ۴۰٪ مزد بیشتر در هر ساعت کار عادی حساب می‌شود اما اگر ساعات کار جمعه کاری بیشتر از ساعات کار هفتگی اصلی باشد، دستمزد آن‌ها ۴۰٪ مزد بیشتر برای روز جمعه و ۴۰٪ مزد بیشتر برای اضافه کار حساب می‌شود.
اضافه کاری
طبق ماده ۵۹ قانون کار، اضافه کاری زمانی است که ساعت کاری افراد بیش از ۴۴ ساعت در هفته شود. مثلا اگر فردی در یک هفته ۵۰ ساعت کار کند، ۶ ساعت از آن اضافه کاری است. این ۶ ساعت باید محاسبه شود و همراه با حقوق اصلی فرد برای او پرداخت کنند.
میزان دستمزد اضافه کاری، ۴۰٪ مزد بیشتر در هر ساعت کار عادی است.
مثلا اگر فردی ۵ ساعت در روز کار می‌کند و حقوق روزانه او ۵۰۰ هزار تومان است، دستمزد این فرد در هر ساعت ۱۰۰ هزار تومان است.
حالا اگر این فرد در ماه ۳ ساعت اضافه کاری داشته باشد، نحوه محاسبه اضافه کاری او باید طبق فرمول زیر انجام شود:
محاسبه اضافه کاری: نرخ یک ساعت کار x تعداد ساعات اضافه کار × ۱.۴
۴۲۰ = ۱.۴ × ۳ × ۱۰۰
عدد به دست آمده نشان می‌دهد که این فرد در یک ماه به اندازه ۴۲۰ هزار تومان اضافه کاری داشته و باید در پایان ماه همراه با حقوق اصلی‌اش برای او واریز کنند.
جمعه کاری در ماموریت
ماموریت یکی دیگر از حقوق اصلی کارمندان است که تحت عنوان حق ماموریت در قانون کار به آن اشاره شده و قوانینی برای آن در نظر گرفته شده است.
اگر مقاله حق ماموریت را خوانده باشید می‌دانید که اداره کار برای این حق هم حقوق و مزایایی در نظر گرفته است اما اگر ماموریت کارمندی در روز جمعه باشد چه؟ حقوق آن‌ها در این شرایط چطور باید حساب شود؟
مزد روزانه حق ماموریت نباید از مزد روزانه ثابت آن‌ها کمتر باشد اما با توافق میان کارمند و کارفرما، این مزد می‌تواند بیشتر باشد و حداکثر مزد هم سقفی دارد. حالا اگر روز ماموریت روز جمعه باشد، جمعه کاری در ماموریت اتفاق می‌افتد و در این شرایط، در صورتی که افراد به جای جمعه، روز دیگری را در طول هفته تعطیل باشند، ۴۰٪ از حقوق ثابت آن‌ها به حقوق ماموریت‌شان اضافه می‌شود.
کلام آخر
در این مطلب، جمعه کاری در قانون کار را بررسی کردیم که یکی از حقوق اصلی کارگران و کارمندان است. طبق ماده ۶۲ قانون کار، جمعه روز تعطیل کارمندان است؛ اگر نیاز باشد کارگران به هر دلیلی روز جمعه سرکار بروند، باید در آن روز حقوق بیشتری نسبت به روزهای معمولی دریافت کنند که این حقوق، جمعه کاری نام دارد.
