سبک رهبری کاریزماتیک یکی از انواع سبک های رهبری است که بیشتر بر شخصیت و رفتار رهبر تمرکز دارد تا فرایند رهبری. به این معنا که اگر رهبر کاریزماتیک ویژگی‌هایی چون مهارت‌های ارتباطی، نوآوری، قاطعیت، فروتنی، سخاوتمندی و… را نداشته باشد، نمی‌تواند در این سبک موفق شود.
در این مقاله از کار از ما به‌طور کامل سبک رهبری کاریزماتیک را بررسی کرده‌ایم؛ از تعریف و مزایا و معایب آن گرفته تا بررسی ویژگی‌های رهبران و معرفی نمونه‌هایی از این رهبران در دنیای واقعی.
تعریف سبک رهبری کاریزماتیک
برای تعریف سبک رهبری کاریزماتیک شاید بهتر باشد اول بدانیم که “کاریزما چیست؟” (اگر می‌خواهید بدانید مفهوم رهبری چیست؟ مقاله دیگر ما را بخوانید)
دانشگاه کمبریج کاریزما را به‌عنوان یک “قدرت ویژه” تعریف می‌کند و می‌گوید، افرادی که این قدرت را دارند، می‌توانند به‌راحتی با دیگران ارتباط برقرار کنند، بر آن‌ها تاثیر بگذارند و توجه آن‌ها را به خود جلب کنند.
در سبک رهبری کاریزماتیک، رهبر به‌طور ذاتی ویژگی کاریزما دارد و به همین دلیل به شخصیت کاریزماتیک معروف است. این رهبران با استفاده از این ویژگی‌های خود، به اعضای تیم‌شان الهام می‌بخشند و آن‌ها را به سمت هدف مشترک هدایت می‌کنند.
سبک رهبری کاریزماتیک بیشتر بر شخصیت و رفتار رهبر متمرکز است تا ساختار و فرایند رهبری. رهبران کاریزماتیک شور و شوق دارند، بسیار با انگیزه و الهام‌بخش هستند، از مهارت‌های ارتباطی عالی برخوردارند، با استفاده از این مهارت بین اعضای تیم اتحاد برقرار می‌کنند و به آن‌ها کمک می‌کنند تا در طول مسیر و به‌ویژه در شرایط بحرانی فعال باشند. این رهبران به‌قدری در میان اعضای تیم دوست‌داشتنی هستند که افراد تمایل دارند راه آن‌ها را دنبال کنند.
در سبک رهبری کاریزماتیک، رهبر چشم‌انداز واضح و روشنی برای سازمان تعیین می‌کند سپس با صحبت‌های قانع‌کننده و جذاب، اعضای تیم را تحت تاثیر قرار می‌دهد و به این صورت آن‌ها را به در مسیر رسیدن به هدف سازمان هدایت می‌کند.
ویژگی های یک رهبر کاریزماتیک
سبک رهبری کاریزماتیک به این معروف است که رهبر با استفاده از مجموعه مهارت‌های خود، کارمندان را به سمت هدف مشترک حرکت می‌دهد.
در این قسمت، مجموعه مهارت‌ها و ویژگی های یک رهبر کاریزماتیک را بررسی می‌کنیم:
1_ مهارت‌های ارتباطی
یکی از اصلی‌ترین ویژگی های یک رهبر کاریزماتیک، داشتن مهارت‌های ارتباطی بسیار قوی است. توانایی‌های ارتباطی این رهبران فراتر از صحبت کردن یا نوشتن به روشی متقاعدکننده است؛ آن‌ها به‌خوبی می‌دانند که چگونه باید پیام خود را به هر مخاطب انتقال دهند تا نتیجه موثری حاصل شود.
همچنین آن‌ها با مهارت‌های ارتباطی قوی خود به کارمندان کمک می‌کنند تا در شرایط دشوار کم نیاورند و ثابت‌قدم باشند؛ این شعار آن‌هاست.
یکی از توانایی‌های مهم رهبران کاریزماتیک، توانایی برقراری ارتباطات معنادار با اعضای تیم است. به این معنا که این رهبران حساس و همدل هستند و در برقراری ارتباط به دیگران، به احساسات آن‌ها توجه می‌کنند. این ویژگی به رهبر کمک می‌کند تا روابط قوی و معناداری با دیگران، از جمله اعضای تیم خود برقرار کند. همچنین این ارتباطات قوی به کارمندان انگیزه می‌دهد تا سخت‌تر برای رسیدن به اهداف تلاش کنند.
2_ مهارت گوش دادن
رهبر کاریزماتیک شوندگان عالی هستند. آن‌ها با دقت و صبر و حوصله به طرف مقابل‌شان گوش می‌دهند، با اعضای تیم همدلی می‌کنند، نگرانی‌هایشان را درک می‌کنند و به آن‌ها احترام می‌گذارند.
3_ مدیریت هیجان
رهبران کاریزماتیک به هوش هیجانی بالا معروف هستند. آن‌ها به‌خوبی احساسات خود و دیگران را می‌شناسند؛ خیلی خوب می‌توانند احساسات خود را مدیریت کنند و به‌ندرت بدون فکر و بر اساس هیجانات‌شان رفتار می‌کنند.
بنابراین از آن‌جایی که این رهبران به‌خوبی احساسات‌‌شان را می‌شناسند، خیلی خوب می‌توانند هیجانات و پیام‌هایشان را مطابق با موقعیت‌های مختلف تنظیم کنند. مثلا خیلی خوب می‌دانند که چه زمانی باید منطقی‌تر و چه زمانی باید احساسی‌تر و صمیمی‌تر رفتار کنند.
4_ سخاوتمند
رهبران کاریزماتیک بسیار سخاوتمند هستند. آن‌ها با تمام وجود زمان و منابع خود را در اختیار اعضای تیم قرار می‌دهند تا به آن‌ها کمک کنند به اهداف سازمان دست یابند.
5_ خودآگاهی
رهبر کاریزماتیک به‌خوبی از گفتار، رفتار و افکار خود آگاه است و برای افزایش خودآگاهی مدام تلاش می‌کند زیرا این ویژگی به او کمک می‌کند تا رفتارهایش را نقد و اصلاح کند تا رهبر موفقی باشد.
رهبران کاریزماتیک همچنین از تفاوت خود با دیگران آگاه هستند و از این‌که خودشان باشند، نمی‌ترسند. در عوض تفاوت‌های خود را پذیرفته و از آن‌ها در جهت مثبت استفاده می‌کنند.
6_ خلاق و نوآور
رهبر کاریزماتیک چالش‌ها را به‌عنوان فرصت در نظر می‌گیرد. این رهبران خلاق هستند، از اشتباهات‌شان درس می‌گیرند، از موانع و چالش‌ها نمی‌ترسند و در این شرایط، راه‌حل‌های جدید و نوآورانه‌ای ارائه می‌دهند.
7_ سرسخت و قاطع
رهبران کاریزماتیک سرسخت، قاطع و مصمم هستند. آن‌ها به‌راحتی در شرایط سخت تسلیم نمی‌شوند و به همین دلیل است که می‌توانند چالش‌ها را به فرصت‌هایی برای رشد و موفقیت تبدیل کنند.
عزم رهبران کاریزماتیک بر اعضای گروه تاثیر می‌گذارد؛ آن‌ها را تشویق می‌کند تا سخت‌تر کار کنند، راه‌حل‌های جدید ارائه دهند و تحت هر شرایط به تلاش‌شان ادامه دهند.
8_ فروتن
اگرچه یک رهبر کاریزماتیک قدرت و توانایی زیادی دارد اما متواضع و فروتن است. آن‌ها می‌دانند که همه چیز را نمی‌دانند و باید برای توسعه خود مدام تلاش کنند.
فروتنی این رهبران به قدری است که حتی مشتاق یادگیری از اعضای تیم خود هستند.
9_ حضور مستمر
و در نهایت این‌که رهبران کاریزماتیک در طول مسیر رسیدن به هدف در کنار اعضای تیم خود حضور همیشگی دارند، در کارها مشارکت داشته و در ارزیابی عملکرد کارکنان قوی عمل می‌کنند.
حتی اگر رهبر یا کارمندان دورکار باشند، باز هم رهبر با استفاده از راهکارهای خلاقانه‌ای، حضور خود را نشان می‌دهد. مثلا ممکن است یک رهبر از طریق نرم‌افزارهای ارتباطی یا نرم‌افزارهای مدیریت پروژه، عملکرد کارمندان را بررسی کند و به‌طور مستمر به آن‌ها بازخورد دهد.
مزایا و معایب سبک رهبری کاریزماتیک
سبک رهبری کاریزماتیک نیز مانند تمام سبک‌های دیگر هم نقاط قوت و هم نقاط ضعف دارد که در این قسمت به بررسی آن‌ها می‌پردازیم:
مزایا
برخی از مهم‌ترین مزایای سبک رهبری کاریزماتیک شامل موارد زیر است:
1_ افزایش تعهد کارمندان
رهبران کاریزماتیک با ویژگی‌های مثبت خود باعث می‌شوند انگیزه اعضای تیم بیشتر شود، احساس دیده شدن و ارزشمند بودن، کنند و در نتیجه مدت زمان بیشتری در شرکت بمانند.
به عبارت دیگر کسانی که زیر نظر رهبران کاریزماتیک کار می‌کنند، کمتر از شرکت استعفا می‌دهند و به دنبال کار جدید می‌گردند.
2_ افزایش بهره‌وری
از آن‌جایی که رهبر کاریزماتیک به اعضای تیم خود انگیزه می‌دهد و آن‌ها را به مشارکت بیشتر تشویق می‌کند، نرخ بهره‌وری در گروه‌های آن‌ها بیشتر است و نرخ بالای بهره‌وری کارمندان منجر به نتایج بهتر و در نتیجه افزایش بهره‌وری کل سازمان می‌شود.
3_ افزایش نوآوری
رهبران کاریزماتیک هم خودشان ایده‌های نوآورانه ارائه می‌دهند و هم اعضای تیم را تشویق می‌کنند تا ایده‌هایشان را با گروه به اشتراک بگذارند؛ بنابراین این رهبران خلاق هستند و از به‌کار بردن راه‌حل‌های جدید نمی‌ترسد.
ارائه و به‌کار بردن ایده‌های جدید باعث افزایش نوآوری در تیم می‌شود و به رشد سازمان کمک می‌کند.
4_ پرورش فرهنگ مبتنی بر یادگیری
همان‌طور که در قسمت قبل اشاره کردیم، رهبر کاریزماتیک متواضع است و می‌داند که همه چیز را بلد نیست. از این رو از فرصت‌های آموزشی استفاده می‌کند، به‌طور مستمر در حال یادگیری و توسعه مهارت‌های خود است و اعضای تیم را نیز به انجام همین کار تشویق می‌کند. در نتیجه یک فرهنگ سازمانی مبتنی بر یادگیری در شرکت ایجاد می‌شود.
5_ کاهش استرس و فرسودگی شغلی
کارمندانی که با رهبران کاریزماتیک کار می‌کنند، در مقایسه با کارمندانی که زیر نظر رهبران دیگر هستند اغلب استرس و فرسودگی شغلی کمتری دارند.
این کارمندان برای دستیابی به اهداف سازمان انگیزه بیشتری دارند و در نتیجه فشار کار کمتری حس می‌کنند. این انگیزه همچنین می‌تواند از فرسودگی شغلی آن‌ها جلوگیری کند و تعهد آن‌ها را بالا ببرد.
معایب
سبک رهبری کاریزماتیک در کنار تمام مزایایی که دارد، همچنین ممکن است با معایبی هم همراه باشد که برخی از آن‌ها عبارتند از:
1_ وابستگی اعضای تیم به رهبر
گاهی اوقات ممکن است اعضای گروه بیش از حد به رهبر کاریزماتیک وابسته شوند و از دستورات او پیروی کنند. در این شرایط معمولا کارمندان به هیچ چیز فکر نمی‌کنند و بدون هیچ سوال یا مخالفتی هر چه رهبر می‌گوید را انجام می‌دهند حتی اگر آن کارها برخلاف ارزش‌ها و اخلاقیات باشند یا اصلا در جهت دستیابی به اهداف سازمان نباشند.
2_ متقاعد کردن اعضای تیم برای انجام کارهای غیراخلاقی
یک رهبر کاریزماتیک ممکن است برای دستیابی به موفقیت، از کاریزمای خود سواستفاده کند و اعضای تیم را به انجام کارهای غیراخلاقی متقاعد کند.
توصیه هایی برای تبدیل شدن به یک رهبر کاریزماتیک موفق
رهبران کاریزماتیک باید ویژگی‌های خاصی داشته باشد که در بالا به آن‌ها اشاره کردیم اما از اصلی‌ترین ویژگی‌های آن‌ها می‌توان به حضور، نفوذ و توجه کافی اشاره کرد. اگر این ۳ ویژگی را دارید، می‌توانید یک رهبر کاریزماتیک باشید.
با این حال حتی اگر تمام ویژگی‌ها را داشته باشید، همچنان باید برای تبدیل شدن به یک رهبر کاریزماتیک موفق تلاش کنید که توصیه می‌کنیم برای این کار، نکات زیر را در نظر بگیرید:
1_ به اعضای تیم خود گوش دهید
مهارت گوش دادن فعال یکی از ضروری‌ترین ویژگی های یک رهبر کاریزماتیک است. شما به‌عنوان یک رهبر کاریزماتیک باید با صبر و حوصله به اعضای تیم‌تان گوش دهید و تا جای ممکن آن‌ها را درک کنید.
2_ در عین قدرت داشتن، مهربان باشید
سبک رهبری کاریزماتیک یعنی قدرت در کنار شفقت. شما باید در عین این‌که قدرت دارید و کارمندان‌تان را هدایت می‌کنید، با آن‌ها مهربان باشید و آن‌ها را تشویق کنید تا انگیزه بگیرند و به تلاش‌شان ادامه دهند.
3_ مهارت‌های ارتباطی‌تان را تقویت کنید
یک رهبر کاریزماتیگ باید مهارت‌های ارتباطی بسیار قوی داشته باشد زیرا فقط با استفاده از این مهارت می‌تواند بر کارمندان تاثیر بگذارد و آن‌ها را هدایت کند. مهارت‌های ارتباطی طیف وسیعی دارد؛ از صحبت کردن در جمع تا بهبود زبان بدن و گوش دادن فعال.
4_ مراقب کاریزمای خود باشید
همان‌طور که گفتیم، گاهی ممکن است رهبران کاریزماتیک به‌طور آگاهانه یا ناآگاهانه از ویژگی کاریزمای خود استفاده‌های نادرستی کنند. بنابراین به عنوان یک رهبر کاریزماتیک موفق باید مراقب باشید از این ویژگی‌تان برخلاف اصول اخلاقی و حرفه‌ای استفاده نکنید زیرا این کار، ارزش شما را زیر سوال می‌برد و باعث می‌شود اعتبارتان را از دست بدهید.
نمونه هایی از رهبر کاریزماتیک در دنیای واقعی
برای درک بهتر سبک رهبری کاریزماتیک، در این قسمت برخی از از رهبران کاریزماتیک در دنیای واقعی را معرفی می‌کنیم:
1_ وینستون چرچیل
وینستون چرچیل نخست وزیر بریتانیا در طول جنگ جهانی دوم بود که به‌عنوان یک رهبر کاریزماتیک شناخته می‌شود.
چرچیل قدرتمند، خوش‌بین، مشتاق و دارای مهارت‌های ارتباطی بسیار بالا بود و اغلب با سخنرانی‌های خود، مردم را تحت تاثیر قرار می‌داد و اعتماد آن‌ها را به خود جلب می‌کرد.
2_ تونی بلر
تونی بلر نخست‌وزیر پیشین بریتانیا بود. بلر با سبک رهبری کاریزماتیک خود، اولین کسی بود که در ۳ انتخابات عمومی به‌طور پیاپی انتخاب شد و طولانی‌مدت‌ترین دوران نخست وریزی را داشت.
واضح است که او با سبک رهبری موفق خود و ارتباط خوب با مردم توانست به چنین موفقیتی دست یابد.
3_ ریچارد برانسون
ریچارد برانسون کارآفرین بریتانیایی و موسس گروه شرکت‌های ویرجین، یک شرکت چندملیتی با بیش از ۴۰۰ زیرمجموعه در سراسر دنیا است.
برانسون به شخصیت کاریزماتیک و توانایی‌اش در انگیزه دادن به کارمندان مشهور است. او با اعضای تیمش در مورد ایده‌های جدید صحبت می‌کند و آن‌ها را تشویق می‌کند تا برای رسیدن به اهداف سخت تلاش کنند.
کلام آخر
در نهایت، اگر مهارت‌های ارتباطی بالایی دارید، سرسخت و قاطع هستید و به‌خوبی می‌توانید دیگران را متقاعد کنید و آن‌ها را تحت تاثیر قرار دهید، شما یک رهبر کاریزماتیک هستید. به این معنا که می‌توانید با ویژگی ذاتی خود یعنی کاریزما، به یک رهبر موفق تبدیل شوید و به موفقیت کسب‌وکارها کمک کنید.
منابع:
